Egey madaniyati

---

Egey madaniyati

Egey madaniyati, Kritmiken madaniyati —

Kiklad, Krit o., Yunonistonning materik

qismi va Kichik Osiyo (Gʻarbiy

Anadolu)dagi jez davri tamaddunining

umumiy nomi (miloddan avvalgi 3—

2ming yillik). Uning asosiy markazlari

Miken (G.Shliman) va Krit (A.Evans)dagi

qazishmalar natijasida ochilgan. Bir

qancha lokal arxeologik madaniyatlarga

ajratilgan: Kritdagi madaniyat, orolning

afsonaviy podshosi Minosning nomi

bilan Minoy madaniyati deb atalgan;

---

Yunoniston materik qismining turli

qismidagi madaniyatlar — fessaliya,

makedon, ellada madaniyatlari; Kichik

Osiyodagi — gʻarbiy anadolu madaniyati;

Kikladdagi — kiklad madaniyati deb nom

olgan. Egey madaniyati 3 davrga

boʻlinadi: ilk (ellada madaniyati uchun —

miloddan avvalgi 3000— 2100/1900

yillar, minoy madaniyati uchun —

miloddan avvalgi taxminan 3000—2200

yillar), oʻrta (tegishli ravishda, miloddan

avvalgi taxminan 2100/1900—1580 yil va

miloddan avvalgi taxminan 2200—1700

yillar), soʻnggi (tegishli ravishda,

miloddan avvalgi taxminan 1580— 1200

yillar va miloddan avvalgi taxminan 1700

— 1150 yillar). Gʻarbiy Anadolu va Oʻrta

---

Yunoniston madaniyatlari mahalliy neolit

davri madaniyati, Egey dengizi sharkiy

qismidagi orollar madaniyati asosida

vujudga kelgan va Troya madaniyati

taʼsirida taraqkiy etganlar. Egey

madaniyati notekis rivojlangan. Uning

markazlari turli davrda yuksalish va

tanazzul davrini kechirgan.

Ingliz arxeologi A. Evans Egey madaniyati

boʻyicha tadqiqot ishlari olib borib, koʻp

jildli ilmiy asarlar yaratgan. Egey

madaniyati ga oid piktografik yozuvlarni

oʻrgangan.

Egey madaniyatiga oid obidalar mahalliy

aholining Misr va Odd Osiyo bilan yaqin

aloqada boʻlganini koʻrsatadi (Misr va

---

Suriyada Egey sanʼati yodgorliklari, Krit

o.da esa Misr va Old Osiyo sanʼati

namunalari topilgan). Krit sanʼati oʻziga

xosligi bilan ajralib turadi. Egey

madaniyatining muhim markazlaridan

biri Knos shahridagi Hukmdorlar saroyi

(taxminan miloddan avvalgi 2000 yildan

soʻng) qoldiqlari saqlangan. Saroy

murakkab tarhli (16 ming m2ga yaqin

maydonini egallagan), koʻp marta qayta

qurilgan, 3 qavatli boʻlib, xonalar ustunli,

tor hovlili, yuqori qavatlarga

zinapoyalardan chiqilgan. Miloddan

avvalgi 2-ming yillikning 1-yarmiga

mansub kichik saroy, podsho villasi,

karvonsaroy, 2—3 qavatli turar joylar

qazib oʻrganilgan. Knos, AgiaTriadada

---

mineral boʻyoq bilan ishlangan freska

qoldiqlari topilgan, ularda akrobatika

oʻyinlari, suhbatlashayotgan ayollar,

hayvon, oʻsimliklar aks ettirilgan. Ayniqsa,

Krit vaza rassomligi diqqatga sazovor.

Suyak haykalchalar koʻp ishlangan.

Miloddan avvalgi 3-ming yillik va 2-ming

yillikning boshlarida Kikladda marmar

ayol haykalchalari ishlash, sopol idishlar

sanʼati rivojlangan. Tirinf akropoli —

mustahkamlangan tepalik (miloddan

avvalgi 2-ming yillikning oʻrtalari)da bino

qoldiqlari saqlangan; bu bino qadimiy

yunon ibodatxonalariga namuna boʻlgani

koʻrinadi. Devoriy rasmlarda jang

lavhalari aks ettirilgan. Mikenda relyef

bilan bezatilgan "Sherdor darvoza", usti

---

tuproq bilan gumbazsimon qilib yopilgan

maqbara saqlangan. Maqbaralardan

topilgan oltin va kumush bezak

buyumlari zargarlik rivojlanganligidan

darak beradi. Miloddan avvalgi 2-ming

yillikning oxirlarida doriy qabilalari hujumi

oqibatida Egey madaniyati markazlari

vayron qilingan. Egey sanʼati yunon

sanʼatiga samarali taʼsir koʻrsatgan.

Ko‘proq o‘rganish Ushbu maqolada

Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-

2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan.

---

  Soʻnggi tahrir 1 yil avval 146.198.9.8 tomonidan amalga oshirildi  

Matndan CC BY-SA 3.0  litsenziyasi boʻyicha

foydalanish mumkin (agar aksi koʻrsatilmagan

boʻlsa).

Ushbu maqola chaladir. Siz uni boyitib,

Vikipediyaga yordam berishingiz

mumkin. 

Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak.

"

https://uz.wikipedia.org/w/inde

x.php?

title=Egey_madaniyati&oldid=2080

383

" dan olindi