Egamberdiyev Asilbek io’M 18-2 guruh Sotsiologiya oraliq nazorat

Egamberdiyev Asilbek IO’M 18-2 guruh Sotsiologiya oraliq nazorat

1.Sotsial harakatchanlik turlari: gorizontal va vertikal sotsial harakatchanlik.

2. Sotsial munosabatlar tushunchasi. Sotsial munosabat turlari

3. Sotsiologik tadqiqotlarni o’tkazish bosqichlari

Javoblar

1.«Sotsiologiyaning umunazariy muammolari» asarida amerikalik sotsiolog T.Parsons jamiyat tarkibiy tuzilishining funktsional modelini ishlab chiQdi. Unga muvofiQ, har Qanday ijtimoiy tizim Quyidagi tŏrtta tarkibiy ierarxik darajadan iborat:
«Birlamchi» yoki «texnik» daraja ijtimoiy tizim elementlarining bevosita aloQadorligini ifodalaydi.

BoshQaruv yoki «menedjerial» daraja, birlamchi darajadagi ijtimoiy tizimlar elementlarining ŏzaro aloQadorligini tartibga solib turadi. Bu daraja tashQi tarkibiy aloqalar bŏG’inlari bilan munosabatlar ŏrtasida vositachilik rolini bajaradi. Ijtimoiy tartibni nazorat Qiladi, kuzatadi, kishilarning moddiy jihatdan ta’minotini boshQaradi.

«Institutli», daraja yanada umumiyroQ, masalalar bilan shuG’ullanadi. Bunga turli boshQaruv institutlari va rahbariyat, ma’muriy idora organlari, ularning vakillari kiradi.

Oliy darajadagi, umudavlat darajasidagi jamiyat tashkilotlari. Bunga davlat, hokimiyat, huQuQiy va boshQa tashkilotlar kiradi. Ular Quyi darajalar ustidan nazorat Qiladi va ularni tartibga keltiradi. Parsons sotsiologik maktabi Qarashicha, jamiyat hayotidagi funktsional tizimlardan iborat. Bu maktab vakillari dinning jamiyat hayotidagi funktsional ahamiyatiga ham baho berganlar. Din – jamiyatning «bir butun» holda bŏlishiga xizmat Qiladi- deb ateizmga jamiyatning bir butunligini buzuvchi, nomutanosibligini keltirib chiQaruvchi omil sifatida qarashgan.

2.

3. Ayni vaqtda, sotsiolog respondent shaxsini hurmatlab o`nga yondoshuvi kata ahamiyatga ega. Savollar boshida «marhamat qilib ayting-chi», «Sizning fikringizcha», «Agar mumkin bo`lsa», «sizdan shuni iltimos qilamizki» kabi hurmat ma`nosidagi boshlamalarqo`yilishi lozim. Savollar keskin va qo`pol tuzilmas-ligi, respondentni bezdirib qo`ymasligi kerak. Masalan, «O`zingizdagi kamchiliklarni sanang?», deb savol qo`yish o`rniga «siz o`zingizdagi qaysi kamchiliklarni yo`qotishni xohlaysiz?», deb tuzish maqsadga muvofiqdir.

Anketani bevosita o`tkazish jarayoni muhim bosqich bo`lib, sotsiolog bu ishga o`ta jiddiylik bilan kirishishi lozim. Bu jarayon so`rash protsedurasi deb atalib, quyidagi talablarga rioya qilishga undaydi: a) sotsiolog anketa o`tkaziladigan joyga o`z vaqtida va o`zi kelgan joy ma`muriy rahbariyati va jamoa tashkiloti vakili bilan birgalikda kelishi lozim; anketani to`ldirish chog`ida taklif etilganlarning deyarli hammasi hozir bo`lishlari, bir-birlaridan muayyan masafada joylashishlari (bir-birlaridan ko`chirmasliklari va xalaqit bermasliklari uchun) lozim; v) sotsiolog yig`ilganlarga o`tkazilayotgan tadqiqot maqsadi, mazmuni va ahamiyati xususida so`zlab beradi. Anketani qanday qilib to`ldirish kerakligi, tadqiqot natijalari qanday maqsadlarda foydalanishi, tushunarli bo`lmagan savollar yuzasidan faqat sotsiologning o`ziga murojaat qilish kerakligi, anketa savollari bo`yicha bir-birlari bilan savol-javob qilmaslik lozimligini shoshilmasdan tushuntirib beradi; g)tajriba shuni ko`rsatadika, yig`ilganlarda  ko`pincha ruchka, qog`ozlar bo`lmay qolmay qolish hollarda ham uchrab turadi. Shu sababdan, sotsiolog o`zi bilan yozuv qurollari olib kelsa, zarar bo`lmaydi; d)anketalarni tarqatish oldidan sotsiolog anketa to`ldirmaydigan kishilarning xonadan chiqib ketishini so`rashi kerak.