Ecologiya MurodovSh lot doc

SO’Z    BOSHI 

 

O’zbekiston  Respublikasini  siyosiy  va  iqtisodiy  jihatdan 

rivojlantirish, 

uning 

ekologik 

barqarorligini 

ta‘minlash 

davrimizning muhim vazifalaridan biri hisoblanadi.  

O’zbekiston  Respublikasi  Prezidenti  I.A.Karimov  «O’zbekiston 

XXI asr bo’sag’asida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik  shartlari va 

taraqqiyot  kafolatlari»  kitobida:  «Tabiiy  va  mineral  -  xom  ashyo 

zaxiralaridan vahshiylarcha, ekstensiv usulda, juda katta xarajatlar 

va  isrofgarchilik  bilan  foydalanishga  asoslangan  sotsialistik 

xo’jalik  yuritish  tizimining  butun  mohiyatiga  mamlakat 

ixtiyoridagi  beqiyos  boyliklarga  avaylab  munosabatda  bo’lish 

g’oyasi  butunlay  yot  edi.  Aksincha,  boyliklardan  bunday 

foydalanish ikki tuzumning iqtisodiy musobaqasida mamlakatning 

asosiy dastagi, eksport imkoniyatlarining  negizi bo’lib keldi» deb 

ta‘kidlagan edi. Bunday xo’jalik  yuritish tabiat  va iqtisodga katta 

zarar  keltirdi;  yashash  sharoitlarining  noqulay  sanitar-gigienik 

holatlarini  keltirib  chiqardi;  ko’pincha  ekologik  muammolarni, 

jumladan  Orol  dengizi  muammolarini  vujudga  keltirdi  va 

murakkablashtirdi.  «Asrlar  tutash  kelgan  pallada  butun  insoniyat, 

deb  ta‘kidlaydi  I.A.Karimov,  -  mamlakatimiz  aholisi  juda  katta 

ekologik xavfga duch kelib qoldi. Buni sezmaslik, qo’l qovushtirib 

o’tirish  o’z-o’zini  o’limga  mahkum  etish  bilan  barobardir». 

Afsuski,  hali  ko’plar  ushbu  muammoga  beparvolik  va 

mas‘uliyatsizlik  bilan  munosabatda  bulmoqdalar  va  ekologik 

ta‘limning  umumiy  darajasi  hali  yetarli  emas, aholining  ekologik 

madaniyati esa talabga javob bermaydi. 

 

Muammoli  ma‘ruzalar  to’plami  oliy  o’quv  yurtlarida  

ta‘lim  olayotgan  talabalar  uchun  ta‘lim  sohasidagi  davlat 

standartiga  ko’ra  tayyorlangan.  Muammoli  ma‘ruzalar  t

ў

plamida 

tabiatdagi dinamik va statik qonuniyatlar; organizm va muhitning 

o’zaro ta‘siri; ekotizim va jamoalar; biosfera va uning rivojlanish 

qonuniyatlari;  tabiiy  resurslardan  oqilona  foydalanish  va  tabiatni 

muhofaza  qilishning  ekologik  negizlari;    kelajakda  jamiyatni 

barqaror  rivojlantirish  va  bioxilma-xillikni  saqlash,  tabiatga  zarar 

yetkazmaydigan  texnologiyalarni  yaratish  masalalari  yoritilgan. 

Na’ruzalar  matnini  tuzishda  dots.  Xolboev  B.M., Otaqulov  O’.X, 

Panjiev U.R. lar qatnashgan. 

Mualliflar

 

12.

 

Populyatsiyaga ta‘rif bering? 

13.

 

Populyatsiyalarning bo’linishini ayting? 

14.

 

Populyatsiyalarning qanday guruhli xususiyatlarini bilasiz? 

15.

 

Panmiksiya nima? 

16.

 

Gomeostazga ta‘rif bering? 

17.

 

Gomeostaz mexanizmini tushuntiring? 

18.

 

Jamoa deganda nimani tushunasiz? 

19.

 

Qanday jamoalarni biotsenoz deb atash mumkin? 

20.

 

Ekotizimga ta‘rif bering? 

21.

 

Ekotizimda qanday jarayonlar amalga oshiriladi? 

22.

 

Ekotizimlar qanday tasniflanadi? 

23.

 

Biogeotseoz nima? 

24.

 

Biogeotsenoz ekotizimdan nima bilan farq qiladi? 

25.

 

Biogeotsenozning tarkibiy qismlarini sanab o’ting? 

26.

 

Biogeotsenozdagi o’zaro munosabat xususiyatlari qanday? 

27.

 

Ekotizim populyatsiya bo’la oladimi? 

28.

 

Tsenopopulyatsiya va superpopulyatsiyalar nima? 

29.

 

Biomaga ta‘rif bering?  

30.

 

Qanday biomalarni bilasiz? 

31.

 

Ekologik makon to’g’risida nima bilasiz? 

32.

 

Adaptatsiya nima? 

33.

 

Siz qanday hayotiy shakllarni bilasiz? 

34.

 

Arealga ta‘rif bering?