|
у с у л
-
лар билан бойлик ва мЎмай
п у л
о р т т и о г я н
кимсаларнинг
янги
х у к у к
химоячилаии ва хатто демократия
у ч у н
жаФо
чеккан куратчилар сифатида сиёсатга киоиб олишга
харакат килаётганидан далолат берувчи мисоллар.
ж у м
-
ладан. бизда хам оз эмас”11. М.А.Каримов таъкидлагани-
дек, “Бундай шахсларнинг туриш-турмуши кетма-кет
қилинган жиноий хатти-ҳаракатлар занжиридан иборат-
8 Каримов И.А. Ўзбекистон XXI аср бўсағасида: хавфсизликка тахдид,
баркарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари. - Т : Ўзбекистон,
1997. 90-91-бетлар.
10 Жўраев Т. Миллий давлатчилшс: хавфгизлик ва барқарорлик (глобал
контекст). —Т: Акайепнуа, 2007. -218-230-бет.
11 Каримов И.А. Ўзбйкистон XXI аср бўгагасида хавфсиаликка
таҳдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари. —Т.:
Ўзбекистон, 1997. 92-бет.
2 4 9
www.ziyouz.com kutubxonasi
дир. Аввалига ўз халқини алдаб капитал тўпланади, кейин-
ги гал - демократия ва адолатни рўкач қилган ҳолда жа-
моатчилик фикрини алдаб, сиёсий обрў орттирилади. Сир
эмаски, бундай шахслар ўз манфаатлари йўлида респуб-
ликадаги вазиятга таъсир кўрсатишга уринаётган ташқи
кучларга хиэмат қилишга ҳамиша тайёр турадилар. Шун-
дай қилиб, улар келаси гал қандай алдовни ишга солади-
лар? —
деган мантиқий савол туғилади”12.
Еттинчидан, жиноятчшшк ва коррупция мамлакат иқги-
содиётига хорижий инвестицияларни киргғгишни истаган чет
эллик шерикларда ишончсиалик уйғотади ва уларни чўчи-
тиб кўяди. Бунинг оқибатида мамлакат капитал маблағлари
манбаидан. замонавий техника ва технологиялардан, ме-
нежментдан, жаҳрн кўжалик тизимига кўшилиш имкония-
тидан маҳрум бўлнб крлиш хавфи вужудга келади
Ўзбекистон Республикаси Президенти И.А.Каримов:
“Борган сари уюшиб ва профессионал тус олиб бораётган
ҳозирги жиноятчиликнинг жипслашиши, жиноий гуруҳ-
лар томонидан истеъмол бозорларининг буткул эгаллаб
олиниши, крнунсиз равишда қўлга киритилган капитал-
ларнинг хўжалик ва тижорат туэилмалари орқали қону-
нигшаштириб олиниши яққол кўзга ташланаётганлиги ҳам
жуда хавфлидир”13, - деб таъкидлаган.
Ўзбекистонда жиноий хуфёна иқтисодиётга, корруп-
цияга қарши курашнинг узоқ муддатли стратегияси иш-
лаб чиқилиб, амалга оширилмокда. Бу стратегия доира-
сидаги жиноятчилик ва коррупцияга қарши кураш йўна-
лишлари қуйидагилардан иборат:
1. Иқтисодиётни эркинлаштириш, иқтисодий муноса-
батларни эркинлаштириш йўлидан янада изчил бориш
2. Ҳалол тадбиркорлик учун чинакам эркичликни таъ-
минлаш. Ўзбекистон Республикаси Президекти И.А.Кари-
12 Каримов И.А. Ўабекистон XXI аср бўсагасида; хавфсизликка таҳдид,
барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари. -Т.: Ўзбекиетон,
1997. 92-бет.
11 Каримов И.А. Ўзбекистон XXI аср бўсағасида хавфсизликка
таҳдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари ~Т
Ўзбекистон, 1997. 93-бет.
2 5 0
www.ziyouz.com kutubxonasi
мов Ўзбекистон Республюсаси Олий Мажлиси Крнунчилик
Палатаси ва Сенатининг 2010 йил 12 ноябридаги кўшма маж-
лисида “Мам.пакатимизда демократик ислоҳотларни янада
чукурлаштириш ва фуқаролик жамиятини ривожла нтириш
концепцияси” мавзусида қилган маърузасида: а) табдиркор-
лар ўз бизнесига бехавотир инвестиция киритиши, ишлаб
чиқариш фаолиятини кешайтириш, маҳсулот ҳажми ва
олаётган даромадини кўпайтириш, ўз мулкига ўзи эгалик
қилиши, фойдаланиши, тасарруф этишини таъминлаш мақ-
садида хусусий мулкка нисбатан давлат тпмонидан берила-
ётган асосий кафплатларни мустаҳкамлашга қаратилган
“Хусусии мулкни ҳимоя қилшн ва мулқцорлар хукуқлари-
нинг кафолатлари тўғрисида”ги Конунни ишлаб чиқиш ва
қабул қилиш, б) бизнеснинг янги ташкилий-ҳуқуқий шакли
сифатида оилавий бизнесни қонуний белшлаб қўйиш; в) бош-
қарув тизимини такомиллаштириш, ортиқча бюрократик
тўсиқларни бартараф этиш максадида, “Тадбиркорлик фао-
лияти соҳасида рухсат бериш тартиб-қоидалари тўғриси-
да”ги Қонунни ишлаб чиқиш ва қабул қилиш; г) хусусий
банклар ва хусусий мулкка асосланган лизинг, суғурта ком-
паниялари, кредит уюшмалари, микромолиявий ташкилот-
лар каби молиявий институтларнинг қонунчилик асослари-
ни шакллантириш ҳисобидан банк-мсшия соҳасига хусусий
капитални жалб қилиш; д) “Тадбиркорлик фаолияти эр-
кинлигининг кафолатлари тўғрисида”ги Крнуннинг янги таҳ-
ририни тайёрлаш вазифаларини қўйдим.
3.
Ўзекистонда ҳуқуқ ва суд тизимини такомиллашти-
риш ҳамда ислоҳ қилиш. Бу суд-ҳуқуқ тизимини, шу жум-
ладан, ҳуқукни муҳофаза қилувчи органлар фаолиятида
қонунчилик талабларига риоя қцлишни таъминлаш, мам-
лакатимизда қонун устуворлигини янада мустаҳкамлаш,
аҳолининг инсон ҳуқуқ ва эркинликларига нисбатан ҳур-
мат билан муносабагда бўлишини, фуқароларда қонунга
итааткорлик туйғусининг янада ортишини таъминлайди.
м Каримов И.А Мамлакатимизда демократик ислохотларни явада
ч у қу р л аш ти р и ш ва ф у қ ар о л и к ж ам и яти ни ривож лантири ш
концепцияси - Т : Ўабекистон, 2010. 48-52-бетлар.
251
www.ziyouz.com kutubxonasi
4. Фуқароларнинг турли, шу жумладан, иқтисодий
ҳуқукбупарликка қарши ички имхониятлари ва юксак дара-
жадаги аҳлоқи жиноятчилик ва коррупция жамиятта олиб
кирадиган емирилишдан энг яхши ҳимоя ҳисобланади. Одам-
ларда Қрнун бузилиши билан боғлиқ ҳар кдндай хатти-ҳара-
катларга нисбатан барқарор қаршиликни шаклла нтириш.
5. Жиноятчилик ва коррупцияга қарши м>'росасизлик
муҳитини вужудга келтириш.
Ўзбекистон Республикаси Президенти И.А.Каримов:
“...жиноятчилик, коррупция бизнинг ўз хавфсизлигимизга
ҳам, халкдро хавфсизликка ҳам тахдид солувчи реал ман-
бадир. Бинобарин, мазкур ҳодисага қарши кураш масалала-
ри биргина бизга тааллуқли эмас. Шунинг учун ҳам биз жи-
ноятчилик ҳақида бутун жаҳон ҳамжамияти қайгурмоғи
лозим, деб ҳисоблаймиз. Суверен Ўзбекистон халқи ва раҳ-
барияти эса улар билан фаол ҳамкорлик қилишга тайёр ва
буни дунёни поклаш, унинг хавфсизлигини таъминлаш иши-
га кўшилган ҳисса, деб билади” , - дея таъкидлаган.
Асосий таянч тушунчалар
Хуфёна иқтисодиёт, кузатилмаган иктисод, хуфёна иқтисо-
диётнинг вужудга келиши сабаблари ва ривожланиш оқибатла-
ри, коррупция, солиқдан қочиш, наркобизнес, террорилм иқти-
содиёти, хуфёна иқтисодиётнинг намоёв бўлиш шакллари, иқти-
содий жиноятчшшк ва коррупцияга қарши кураш йўналишлари
ҳамда услублари.
Такрорлаш учун саволлар
1. "Хуфёна, норасмий, расмий иқтисодиёт” тушунчалари-
нинг мазмуш
1
ва фарқли хусусиятларини тушунтириб беринг.
2. Хуфёна иқтисодиётнинг қандай шакллари мавжуд?
3. Хуфёна иқтисодиёт ва коррупцияшшг миллий иқтиспди-
ётга қандай таҳдидлари иавжуд?
4 Хуфёна иқтисодиёт ҳажми ва динамикаси қандай ўлчанади?
5 Хуфёна иқтисодиётга қарши кураш қандай усулларда олиб
борилади1
6. Утиш иқтисодиётида жиноий хуфена иқгисодиёт қэндай
хусусиятларга эга?
7. Я н ги д а в л а т ш а р о и т и д а ж и н о и й х у ф ё в а в а к о р р у п ц и я г а
қ а р ш и қ а н д а й т а д б и р л а р н и а м а л г а о ш и р и ш л о з и м б ў л а д и ?
Каримов И А. Ўэбекистон XXI аср бўсагасида: хавф гизликка
тахдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафплатлари —Т.:
Ўзбекистон, 1997. 97-бет
2 5 2
www.ziyouz.com kutubxonasi
Do'stlaringiz bilan baham: |
