|
15.3.1-жадвал
Саноат маҳсулотлари асосий турларининг аарх
рақобатбардошлиги ва экспортнинг самарадорлиги10
Маҳсулотлар ноии
Махсулотнинг
рақрбатбардошлих индекги
1к-Цэ/Цм 1;=1
Экспорт самарадсрлиги
иядекси
1а=Цэ/Цо 1;=1
2000Й
2001й
2002Й
2003Й 2000Й
2001Й
2002Я
2003Й
Ёқилғи-энергетихА мажмуи
Табиий гаэ
0,49
0,57
0,57
0,57
1,33
2,20
3,00
2,64
Автамобиль бенэики
0,76
0.70
С,51
0.51
0,47
0.49
0,52
0,62
Кимё мажмуаси
Аммиак селкгграси
1,03
1,04
1.03
1.10
1.06
1,32
1.50
1.27
Суперфосфат
1,00
1,00
1.00
1,00
5,90
6.45
9,35
1,55
Нитрон толаси
1,00
1.00
1.00
1,00
0,36
0,47
0.05
п.оо
Ацетат иплари
1,00
1,00
1,00
1.00
0.24
0.29
0.34
0,36
Лак бўек,
махсулотлари
0.63
0,67
0,67
0.67
0,25
0,36
0.52
0.62
“ Ўзбекистон иқтисодиёти. Таҳдилий шарх 2004Й. - Т.: СИСМ. 2005,
101
-
6
.
3 2 0
www.ziyouz.com kutubxonasi
< 4
М аш инасоэаик м а ж к у а с и
Қ иш лоқ хўж алиги наш инасоплиги
Трактпрлар
0,74
0,88
0,69
0,53
0,48
0,52
0,87
1,06
К ультиваторлар
о,аз
0,87
0.80
0,70
0,85
0,90
1,06
0.95
С еялкалар
0,93
0,98
1,00
1,00
1,03
1,44
2,04
1,87
Ўрим и а т и я а л а р и
1,00
1,00
1,00
1.00
0.83
1,32
2,05
2,19
Амгсмобилсоэлик м аж м у аси
А втобуслар
0,56
0,50
0.56
1,00
П.ЗО
0,44
0,57
0,73
Енгил автомоби
11
Лар
Н ексия'
0.64
0,61
0.55
0.60
1,00
1.01
0,60
0,59
Қ урилиш каатериаллари савоати
Ц « и еят
0.35
0,34
0,34
0,34
0,79
0,87
1,08
0,85
Е яп ш ганоат
П ахта толаси
0.89
1,05
1.13
1,00
1.12
1.24
1.47
1,32
Т айер пахта таласи
иақсулотлари
0,99
1,00
1,00
1,00
0,50
0,56
0,71
0,77
Т айёр ипак
махсулотлари
0.93
1,00
1.00
1,00
0,30
0,24
0,24
0.53
О зих-овкат саноати
Уэум ниноси, ш ампак
виноси, коньяк
1.00
1,00
1,00
1,00
0,27
0,32
0,31
0.43
А рок маҳсулотлари
1,00
0,97
1,00
098
0,41
0,47
0,89
1.41
Мева сабзавот
кшсерпалари ва соклар
0.95
0,96
0,92
0,92
1,24
1,55
2,03
2,20
Манба ЎэР Давлат статигтика қўмитаси маълумотлари асосида СИСМ
хисоблари
1к- рақобатбардошлик индекси. Цэ -маҳсулотиинг экс-
порт нархи.
Цм- маҳсулотнинг жаҳон бозоридаги нархи. Цо-улгур-
жи нарх.
Охирги йилларда саноат тармоғининг ривожланиш на-
321
www.ziyouz.com kutubxonasi
тижалари кўплаб ишлаб чикариш корхоналарининг бо-
зор шароитига мослашганлиги ва давлат кўмаги ёрдами-
да юқори самарали ишлаб чиқаришни йўлга қўйганлиги-
ни кўрсатмоқда. Шу билан бирга, саноатда кузатилаётган
ўсиш омиллари ва манбаларининг нобарқарор характе-
рини кўрсатувчи муаммолар ҳам юэага келган. Бу ҳол эса
ўзбек товарларининг жаҳон бозорига чиқишига тўсқин-
лик қилиши билан бир қаторда мамлакатнинг ЖСТга аъзо
бўлиш жараёнида жиддий муаммоларни келтириб чиқа-
риши шубҳасиздир.
Ушбу муаммоларни ҳал этиш ва маҳсулотларнинг
жаҳон бозоридаги рақобатбардошлигини мустаҳкамлаш
учун иқтисодий ўсиш суръатларини ошириш, бой табиий
ресурслар салоҳиятидан фойдаланиш орқали устувор
тармоқлар ва ишлаб чиқаришни такомиллаштириш, унинг
экспортга йўналтирилган таркибини шакллантириш, мам-
лакатнинг экспорт салоҳиятини ривожлантириш ва мус-
таҳкамлаш чора-тадбирлари кўрилади.
Жаҳон хўжалик тизимида ўзига муносиб ўринни эгал-
лаш, иқгисодий хавфсизлик ва юқори рақобатбардошлик-
ни таъминлаш учун мамлакат ижтимоий-иқтисодий ри-
вожланишини жадаллаштириш орқали ЯИМ ва саноат маҳ-
сулотлари ишлаб чиқариш йиллик ўсиш суръатларини
янада ошириш кўзда тутилмоқца. Ўзбекистон иқтисодиё-
тининг 2011-2015 йиллардаги ривожланиш истиқболлари-
га кўра, иқтисодий ўсиш, яъни ЯИМнинг йиллик ўсиш
суръати 8%дан ортиқ бўлган даражада бўлиши таъминла-
нади. Умуман, 2011-2015 йиллар давомида унинг ҳажми
1,5 баробар, ҳарид қобилияти паритети бўйича эса 1,6 ба-
робар ҳисобидаги ўсишга эришиш кўзда тутилмоқда. Иқти-
содиётдаги таркибий ўэгаришлар ва уни янада диверси-
фикация қилиш саноатнинг ялпи ички маҳсулотдаги улу-
шини 2010 йилдаги 24%дан 2015 йилда 28%га, қурилишда
6.4%дан 7,6%га ошириш имконини беради. Натижада, 2011-
2015 йилларда қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари ишлаб чи-
қариш ҳажми 1,3 баробар ортгани ҳолда, унинг ялпи ички
маҳсулотдаги улуши 17,5%дан 13,5%га тушади.
3 2 2
www.ziyouz.com kutubxonasi
Тадбиркорликка янада кўпроқ эркинликлар бериш,
асоссиз турли бюрократик тўсикларни бартараф этиш бо-
расидаги чора-тадбирларни амалга ошириш оқибатида
кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг ялпи ички
маҳсулотдаги улуши 2010 йилдаги 52,5%дан 2015 йилда
ривожлакган мамлакатлардаги каби, 60%дан юкори бўли-
ши таъминланади".
Барқарор иқтисодий ўсишнинг таъминланиши аҳоли-
нинг ялпи даромадини 2011-2015 йилларда 2,5 баробар
кўпайтириш, харид қобилияти паритети бўйича аҳоли
жон бошига тўғри келадиган ялпи ички маҳсулотни 1,5
баробар оширгап учун замин бўлиб хизмат қилади.
Барқарор иқтисодий ўсиш ва хавфсизликни таъмин-
лаш ҳамда жаҳон хўжалик тизимида мамлакатнинг рақа-
батбардошлигини ошириш учун қуйидаги макроиқгисо-
дий шарт-шароитлар яратилиши лозим бўлади;
- йиллик инфляция даражасини 3-4%га тугаириш;
- иқтисодиётдаги солиқ юкини янада пасайтиришга
эришиш;
- миллий валюта барқарорлигини таъминлаш;
- банк тизими ва иқтисодий фаолиятни эркинлашти-
ришни давом эттириш;
- мулкни давлат тасарруфидан чиқариш ва хусусий-
лаштиришни янада чуқурлаштириш асосида иқгисодиет-
да давлат улушини 15-18%гача камайтириш, хусусийлаш-
тирилган корхоналар фаолияти самарадорлигини оши-
ришга эришиш;
- кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни ривожлан-
тириш асосида уларнинг ялпи ички махсулстдаги улуши-
ни 60%га етказиш;
- эркин иқтисодиёт тамойилларини жароий этиш, бо-
зор инфратузилмасини жадал ривожлантириш;
- давлатнинг иқтисодиётга аралашувини камайтириб 1
1
11 Ўзбекистон Республикаси иқтисодий-ижтимоий тараққиетининг
мустақиллик йилларидаги (1990-2010 йиллар) асосий тенденция ва
кўрсаткичлари хамда 2011-2015 йилларга мўлжалланган прагнсзлари:
статистик тўплам. -Т.: Ўзбекистон, 2011. 120-бет.
323
www.ziyouz.com kutubxonasi
бориш орқали иқтисодиётни тартибга солишнинг бозор
ва давлат мехакизмларини уйғунлаштириш;
- институционал ислоҳотларни амалга ошириш орқа-
ли иқтисодиётни маъмурий асосда бошқаришдан воз ке-
чиб. уни иқтисодий восита ва дастаклар орқали тартибга
солиш механизмини шакллантириш;
- миллий иқтисодиётнинг жаҳон хўжалик тизимида
мустаҳкам ўрин тутишига эришиш, миллий маҳсулот-
ларнинг жаҳон бозорида рақобатбардошлигини ошириш;
- мамлакат экспорт салоҳиятини янада ривожланти-
риш ва мустаҳкамлаш12.
Асосий таяня т у ш у н ч а л а р
Ж а ҳ о н х ў ж а л и к т и з и м и , х а л қ а р о м е ҳ н а т т а қ с и м о т и , т а ш қ и
с а в д о , с а в д о б а л а н с и , т ў л о в б а л а н с и , э к с п о р т , и м л о р т , б о ж х о -
н а , б о ж х о н а п о ш л и н а л а р и , б о ж х о н а т а р и ф л а р и , т а р и ф л и в а т а -
р и ф с и з ч е к л а ш л а р и қ т и с о д и й р а қ о б а т б а р д о ш л и к , м а м л а к а т н и н г
э к с п о р т с а л о ҳ и я т и , и қ т и с о д и й к о н т р а б а н д а .
Do'stlaringiz bilan baham: |
