m illiy h ukum atni tuzdi. H u k u m at iqtisodiy otni to ‘la sog‘lom lashtirish
siyosatini davom ettirdi. C h u n o n ch i, proteksionizm davom ettirildi. Bu
siyosat avtom obil, aviatsiya, elektrotexnika va kimyo sanoatiga katta ijobiy
t a ’sir k o ‘rsatdi.
F unt sterlingni oltinga alm ashtirish bekor qilinishining davom ettirilishi
ham ijobiy sam ara berm ay qolm adi. Bu y o ‘l ingliz sarm oyasini chetga
chiqarishning oldini oldi. C hunki funt sterlingning oltinga alm ashtirilm as-
ligi sarm oyani chetga chiqarishni foydasiz yoki sam arasiz qilib q o ‘ydi. Endi
sarm oyadorlar o ‘z sarmoyalarini asosan m am lakat ichida joylashtira boshladi.
M asalan, 1936-yilda Buyuk Britaniya chetga 61 m ln funt sterling sarm oya
chiqargan b o ‘lsa, bu k o ‘rsatkich m am lakat ichkarisida 217 m ln funt ster-
lingni tashkil etdi. Bu esa sanoatning yanada taraqqiy etishiga olib keldi.
Xususiy sarm oyalarning ichki bozorga joylashtirilishiga hukum at olib borgan
moliyaviy siyosat ham katta yordam berdi. Xususan, hu ku m at banklarning
tadbirkorlarga eng arzon — 2 foiz m iqdorida kredit berishi tartibini joriy
etdi. (Avval 10— 12 foiz edi.)
Biroq Buyuk Britaniya iqtisodiy inqiroz iskanjasidan to ‘la qutula olmadi.
1937-yilning kuzidan b o sh lab ishlab ch iq arish y an a pasaya boshladi.
C hu n o n ch i, 1938-yilda sanoat ishlab chiqarishi 1937-yilga nisbatan 12foizga
kam aydi. Ishsizlar soni yuqoriligicha qolaverdi. Shu tariqa 30-yillarning
oxiriga kelib Buyuk B ritaniyaning jahondagi iqtisodiy mavqeyi sezilarli
darajada pasaydi. Endilikda nafaqat AQ SH , balki G erm aniya, Italiya va
Y aponiya uning raqiblariga aylangan edi.
R. M akdonald realist siyosatchi edi. U o ‘z siyosiy
faoliyatini Buyuk Britaniya qudratli davlat b o ‘lgan
paytdan boshlab, uning bu qudratidan faqat alamli
xotira qolgan paytda yakunladi. R. M akdonald realist b o ig an lig i uchun
ham Buyuk Britaniyaning sobiq buyukligini, qudratini qayta tiklab b o im a s -
ligini yaxshi tushunar edi. Biroq u Buyuk Britaniyani b u n d an keyin ham
ja h o n siyosatida o ‘z so‘zi bor davlat holatida ko ‘rishni xo hlar va shunga
astoydil intilar edi. G archand u sovetlarga qarshi b o is a -d a , real voqelikdan
kelib chiqib, 1924-yilda Sovet davlatini tan oldi va u bilan diplom atik
aloqa o ‘rnatdi.
Buyuk Britaniya 1925-yilda o ik a z ilg a n Lokarno konferensiyasi tashab-
buskorlaridan biri edi. Bu konferensiya G erm aniyani G ‘arb davlatlari bilan
yarashtirishga xizmat qildi. Ayni paytda G ‘arb davlatlari G erm aniyaning
Y evropa Sharqidagi erkin harakatiga to ‘siq b o iu v c h i kafolatlar tizim ini
yaratm adi.
1927-yil 24-m artda Buyuk Britaniya Xitoyga qarshi harbiy intervensiya
uyushtirdi. U ning m aqsadi X itoyda C han Kayshi hokim iyatini t o i a qaror
toptirish edi. 18-aprelda N an k in d a C han Kayshi hukum ati qaro r topdi.
30-yiliarda Buyuk Britaniya tashqi siyosati ikki asosiy m uam m oga duch
keldi. Bular, b irto m o n d a n , fashistlar G erm aniyasining Yevropadagi agressiv
Do'stlaringiz bilan baham: