E. Z. Nuriddinov n izom iy nom LI tdpu «Xorijiy m am lakatlar tarixi»

Ikkinchi  jahon
 
urushining  Buyuk
 
Britaniya  uchun
 
oqibatlari
2 0 -§ .  Buyuk  Britaniya
Buyuk  britaniyaliklar  ham   fashizm   ustidan  qozo- 
nilgan g‘alabaga  munosib hissa q o ‘shganlar.  Ular- 
ning  davlati  Ikkinchi  jah o n   urushi  g ‘oliblaridan 
biri  b o ‘ldi.
Ayni  paytda  urush  Buyuk  B ritaniyani  ham 
iqtisodiy,  ham   siyosiy  va  ham   harbiy  jihatd an   zaiflashtirdi.  U ning  harbiy 
xarajatlari  25  m lrd  funt  sterlingni  tashkil  etdi.  Milliy  boyligining  to ‘rtdan 
bir  qism ini  yo‘qotdi.  Oltin  va  valuta  zaxiralari  kamaydi.  Tashqi  qarz  3,3 
m lrd  funt  sterlingni  tashkil  etdi.
Faqat  A Q S H dangina  em as,  o ‘z  dom inionlaridan  ham   qarz  b o ‘lib  qoldi. 
C h e t  ellarga  jo ylash tirg an   sarm oyasinin g  to ‘rtdan  bir  q ism id an ,  savdo 
flotining  30  foizidan  ajraldi.  Im port  eksportdan  oshib  ketdi.  S anoat  ishlab 
chiqarishi  hajmi  urushdan  oldingi  darajaning  90  foizini  tashkil  etdi.  Bundan 
tashqari,  urush  Buyuk  B ritaniyaning  harbiy-strategik  ahvolini  ham   yom on- 
lashtirdi.
U  jah o n   va  im periya  bozorlaridan  AQSH  tom o nid an  siqib  chiqarila 
boshlandi.  Endilikda  Buyuk  Britaniya  Yevropada  ilgari  yuritgan  «kuchlar 
baravarligi»  siyosatini  yurita  olm ay  qoldi.
D om inion  va  m ustam lakalarda  m illiy-ozodlik  kurashining  kuchayishi 
Britaniya  m ustam lakachilik  im periyasini  inqirozga  yuz  tuttirdi.  A Q SH ning 
yadro  va  strategik  qurollarga  ega  b o ‘lishi  Buyuk  B ritaniyaning  strategik 
mavqeyiga  jiddiy  zarba  berdi.
T o ‘g ‘ri,  Buyuk  Britaniya  baribir  buyuk  davlatlar  qatorida  qoldi.  Biroq 
uning xalqaro  mavqei  zaiflashgan  edi.  Endilikda  Buyuk  Britaniya  dunyoning 
yetakchi  davlati  roliga  d a ’vo  qila  olm as  edi.  Urush  g ‘olibining  bu  ahvoliga 
U.  C herchill  «Zafar  va  fojia»  deb  baho  bergan  edi.
1945-yilning  5-iyulida  Buyuk  B ritaniyada  parla- 
m ent  saylovi  o ‘tkazildi.  U nda  Buyuk  Britaniya 
tarixida  eng  m ash h u r  siyosiy  a rb o b la rd an   biri 
Buyuk  Britaniya  bosh  vaziri  U.  C herchill  partiyasi  (K onservatorlar  parti- 
yasi)  magMubiyatga  uchradi.  Hokim iyat jilovi  Leyboristlar  partiyasi  q o iig a  
0
‘tdi.  Bu  partiya  parlam entdagi  o iin la rn in g   uchdan  ikki  qism ini  egalladi. 
L ey b o ristlar  o ‘zla rin in g   saylov  oldi  d astu rin i  «K elajakka  boqish»  deb 
ataganlar.  D asturda  leyboristlar  dem okratik  sotsializm ni  qurish  m aqsadini