Prim o de Rivera o ‘z diktaturasiga qonuniy tus berishga harak at qildi.
Shu m aqsadda 1925-yil dekabrda direktoriyani M inistrlar kabineti bilan
alm ashtirdi va m am lakatda yangi K onstitutsiyani ishlab chiqishga kirishildi.
Prim o de Rivera Italiya fashizmi bilan yaqinlasha boshladi. 1926-yilning
7-avgustida u bilan do'stlik to ‘g'risida shartno m a imzoladi.
U tashqi siyosatda m ustam lakalarni qanday b o ‘lm asin saqlab qolishga
intildi. S hu m aqsadda m illiy-ozod lik harak atin i bostirish y o ‘lini tu td i.
X ususan, Fransiya bilan birgalikda 1927-yilda M arokash xalqining milliy-
ozodlik harakatini qonga botirdi. Biroq ichki va tashqi siyosatda qoMlangan
usullar Prim o de Rivera diktaturasini saqlab qola olm adi.
1929-yilda boshlangan ja h o n iqtisodiy inqirozi og‘ir ahvolda b o ‘lgan
Ispaniya iqtisodiyotini izdan chiqardi. Davlat qarzi keskin k o ‘paydi. Keng
m iqyosda korrupsiya avj oldi.
M am lakatda inqilobiy portlash ro‘y berishining oldini olish maqsadida harbiy
generalitet yanvar oyida Primo de Riverani iste’fo berishga m ajbur etdi.
Ispaniya jam iyati bu davrda m am lakatni rivojlan-
tirish u ch u n m onarxiyani tugatish va respublika
o ‘rnatish, agrar islohot o ‘tkazish, katolik cherkovi
hukm ronligiga barham berish, arm iyani dem ok-
ratlashtirish, aholi turm ush darajasini oshirish, milliy m asalani hal etish
kabi m uam m olarn i yechishga m uhtoj edi, chunki bu m u am m o larn i hal
etm ay turib Ispaniyada siyosiy barqarorlikni ta ’m inlab b lm as edi.
Iqtisodiy inqiroz bu m u am m o la rn i yan ad a ch u q u rlash tirib yubordi.
M am lakatda ish tashlash harakati yangi kuch bilan quloch yoydi. 1930-
yilda bu tad birda 1 m ln dan o rtiq ishchi qatnashdi. B unday sharoitda,
hatto yirik sarm oyadorlar ham , 1876-yilgi Konstitutsiyani qayta ko‘rib chiqish
ta ra fd o ri b o ‘ldilar. U la rn in g m aq sad i k o rtes (p a rla m e n t)n in g h u q u q i
oshirilishiga erishish edi. S arm oyadorlar o ‘z m avqelarini saqlab qolishning
y o ‘li m onarxiyaga b arham berish ekanligin i to b o ra c h u q u r angladilar.
M am lakatda respublikachilik harakati kuchaydi.
1931-yil 12-aprelda b o lib o ‘tgan m ahalliy saylovlarda respublikachilar
g ‘a la b a q o z o n d i. S aylov y a k u n i h a q id a g i x a b a r siy o siy k u ra s h n in g
rivojlanishiga turtki berdi. M am lakatda buijua-dem okratik inqilobi yuz berdi.
14-aprel kuni inqilobchilar qirol hokim iyati ag‘darilganligini e ’lon qildilar.
Buni eshitgan va yengilishiga iqror b o ‘lgan qirol Alfonso X III shu kuni
taxtdan voz kechdi va m am lakatdan qochib ketdi.
1931-yil iyun oyida T a ’sis Majlisiga saylov b o ‘lib o ‘tdi. U n d a respub-
likachi partiyalar va sotsialistlar g ‘alaba qozonishdi. M am lakatda sotsialistlar
va s o i respublikachilarning M. A sanya boshliq koalitsion hu ku m ati tuzildi.
9 -dekabrda m am lakatning yangi K onstitutsiyasi qabul qilindi. K onstitutsiya
Ispaniyani «barcha m ehnatkashlar respublikasi» deb e i o n qildi.
M am lakatda ch u q u r islohotlar o ik a z ilish i belgilandi. C h u n o n ch i, agrar
islohot haqida q o n u n qabul qilindi. U nga k o ‘ra, yirik yer egalarining yerlari
Do'stlaringiz bilan baham: