E. Z. Nuriddinov n izom iy nom LI tdpu «Xorijiy m am lakatlar tarixi»

YAID  iqtisodiy
 
taraqqiyot  modeli
276

---

Janubiy  Koreya
 
Respublikasi
iqtisodiy  siyosati  bilan  to id irilg a n .  Buningsiz  hech  qanday  m uvaffaqiyatga 
erishib  b o im a y d i.
B archa  om illarning  uyg‘unligini  ta ’minlay  olgan  Osiyoning  Y A ID  ju d a 
qisqa  tarixiy  m uddat  o ra lig id a  
yuksak  rivojlanish  darajasiga  erish d ilar 
(m asalan,  Yaponiya  100 yilda bosib o ‘tgan y o in i  ular 25  yilda bosib o ‘tdi!ar).
Koreya  1910-yilda  Y aponiya  m ustam lakasiga  ay- 
langan  edi.  Bu  hol  1943-yilgacha  davom   etdi. 
1943-yilda  K oreya  m ustaqillikka erishgan  b o is a -  
da,  keyinchalik  u  ikki  davlatga  b o iin ib   ketdi.  Bu  —  1945-yilda  K oreyaning 
shim olini  SSSR   armiyasi,  janubini  esa  A Q SH   armiyasi  egallaganligining 
oqibati b o id i.  Potsdam   konferensiyasi  1945-yilda 38-parallel  kenglikni  SSSR 
va  AQSH  arm iyasi  o ‘rtasidagi  chegara  c h iz ig i,  deb  belgiladi.
Bu  ikki  o ‘ta  buyuk  davlatning  siyosiy  xaritani  o ‘z  xohishlariga  ko‘ra 
tuzishga  urinishlari  oxir-oqibatda  K oreyaning  ham   ikkiga  b o iin ib   ketishi- 
ga  olib  keldi.
1948-yilning  15-avgustida  Koreyaning janubida  Li Sin  M an boshchiligida 
Koreya  Respublikasi  tashkil  topdi.  9 -sentabrda  esa  shim olda  Kim   Ir  Sen 
boshchiligida  Koreya Xalq  Demokratik  Respublikasi tuzilganligi e i o n   qilindi. 
1950-yilda  bu  ikki  koreys  davlati  o ‘rtasida  urush  harakatlari  boshlandi.  Bu 
urushga  A Q S H ,  SSSR  va  XXR  ham   aralashdi.  Ikki  yillik  m uzokaralardan 
so ‘ng,  nihoyat,  1953-yilning  27-iyulida  yarash  bitimi  im zolandi.
Ikkinchi ja h o n  urushidan  keyingi yillarda bu  ikki  koreys davlati taraqqiyoti 
turlicha  y o id a n   bordi.  Shim oliy  K oreya  sovet  nusxasidagi  «sotsializm » 
qurishga  kirishdi.  Buning  oqibatida  u  O siyoning  eng  kam  taraqqiy  etgan 
davlatlaridan  biriga  aylandi.  1994-yilda  Kim  Ir  Sen  vafot  etgach,  uning 
o ‘g i i   Kim  C h e n   Ir  prezidentlik  lavozim ini  egalladi.  1994-yilda  aholi  jo n  
boshiga  920  dollarlik  yalpi  ijtimoiy  m ahsulot  ishlab  chiqarildi.  Shunday 
b o is a -d a ,  Shim oliy  Koreya  zo‘r  berib  qurollanm oqda.  H atto,  o ‘z  atom  
bom basi  va  un i  m o ija lg a  eltib  q o ‘yuvchi  vositalarga  ega  b o iis h   im koniyati 
reallikka  aylanishi  m um kinligi  jahon   ham jam iyatini  tashvishga  solm oqda.
Janubiy  K oreyada  Li  Sin  M an  1960-yilda  o id irilg a ch ,  hokim iyat  Pak 
C hjon  Xi  q o iig a   o ‘tdi.  U  ham   1979-yilda  o id irild i  va  1980— 1987-yillarda 
prezidentlik  Iavozim ini  C hon  Du  Xvan  boshqardi.  1987-yilgi  saylovlarda 
general  Ro  D e  Vu  g ‘alaba  qildi.  1993-yiIgi  saylovlarda  esa  Kim  Yan  Sam 
h o k im iy a tn i  eg alladi.  K oreya  60—7 0 -y illa rd a   ju d a   tez  ta ra q q iy   qildi. 
H ukum at  m arkazlashdi.  D E U ,  Sam sung,  X yundoy,  L ak -G o ld sta r  kabi 
k o m p a n iy a la r  ju d a   k a tta   foyda  o ld ilar.  K em asozlik ,  a v to m o b ilso z lik , 
elektronika  va  boshqa  sohalar  o ‘ta  tez  rivojlandi.  Keyingi  20  yil  ichida  h ar 
yili  10  foizdan  rivojlandi.  Lekin  inqirozlar  ham   yuz  berdi.  1997-yilda  inqi- 
roz  tufayli  yuzlab  korxonalar sindi.  X alqaro  valuta  fondidan  47  m lrd  dollar 
qarz  oldi.  Bu  davrda  koreya  xalqi  haqiqiy  vatanparvarligini  k o ‘rsatdi. 
F uqarolar m illiardlab pul yig‘dilar,  ayollaroxirgi  taqinchoqlarigacha davlatga 
topshirdilar.
277

---