E. Z. Nuriddinov n izom iy nom LI tdpu «Xorijiy m am lakatlar tarixi»


Partiya  (X R P )  bilan  1945-yilda  tashkil  etilgan



Download 12,93 Mb.
Pdf ko'rish
bet224/334
Sana23.01.2022
Hajmi12,93 Mb.
#403727
1   ...   220   221   222   223   224   225   226   227   ...   334
Bog'liq
Jahon tarixi


Partiya  (X R P )  bilan  1945-yilda  tashkil  etilgan 
Demokratik Partiya  (D P )  o ‘rtasida kurash kuchay- 
di.  D P   davlat  monopolizmiga  qarshi  chiqib,  «Xususiy  tashabbus»ni  q o ‘iladi.
1946-yilgi saylovlarda X RP terror yo‘li bilan g‘olib chiqdi va darhol repressiyani 
boshlab  yubordi.  Bu  narsa  mamlakatda  keskinlikni  avj  oldirdi.  M am lakatni 
1938-yildan  A Q SH ning  gumashtasi  I.  Inenyu  boshqarib  keldi.  1950-yilning 
m ay oyida Turkiya  Buyuk  millat  majlisi  (parlam enti)ga b o ‘lib  o ‘tgan  saylovda 
D em okratik  partiya  g‘alaba  qozondi.  Partiya  rahbari  J.  B oyar  m am lakat 
Prezidenti, partiyaning yirik arbobi A.  M enderes Bosh vazir lavozimini egalladi. 
Uning  dasturi  iqtisodiyotda  davlat  sektorini  tugatish  va  erkin  tadbirkorlikni 
qaror  toptirishni  ko‘zda  tutardi.  D P  o ‘z  dasturini  amalga  oshirishga  kirishdi. 
Sanoatda,  hatto,  xususiy sektorning davlat  sektoridan  ko‘proq  m ahsulot  ishlab 
chiqarishiga  ham   erishildi.  Hukum at  mam lakat  iqtisodiyotiga  chet  el  sarm o- 
yasini joylashtirish  uchun  qulay  imkoniyatlar yaratdi.  1950— 1954-yillar davo- 
m ida  Yevropa  tiklanish  va  taraqqiyot  bankidan  65  m ln  dollar  m iqdorida  yor- 
dam   oldi.  Biroq  yangi  hukum at  qanchalik  harakat  qilmasin,  iqtisodiy  rivojla- 
nishda jiddiy o ‘zgarish yuz bermadi.  Bu chet el sarmoyasining milliy sarmoyani 
siqib  chiqarishiga  sabab  b o ‘ldi.  1956-yilda  Turkiya  allani  chetdan  sotib  oldi. 
1958-yilda Turkiya  o ‘zini  bankrot  deb  e’lon  qilib,  qarzlarini  to ‘lay  olmasligini 
bildirdi.  Boyar-M enderes  hukum atidan  ko‘pchilik  norozi  b o ‘ldi..M am lakatda 
korrupsiya,  talon-toroj  avj  oldirilgan  edi.  1960-yil  m ay oyida  harbiy to ‘ntarish 
bo ‘ldi.  Hokim iyat to ‘ntarish o ‘tkazgan yangi tashkilot  —  Milliy birlik q o ‘mitasi 
(M B Q )  q o iig a   o ‘tdi.  M am lakatning vaqtinchalik  konstitutsiyasi  qabul  qilindi. 
Unga  ko‘ra,  M BQ  oliy  qonun  chiqaruvchi  organ  deb  e io n   qilindi.  Unga 
J.  Gursul  raislik  qildi  va  u  vaqtinchalik  hukum atni  ham   boshqardi.  J.  Boyar,
A.  M enderes qam oqqa olindi. A.  M enderes  1961 -yilda qatl etildi.
1961 -yilning  may oyida  m am lakatning yangi  konstitutsiyasi  qabul  qilindi. 
Siyosiy  partiyalar  faoliyatiga  ruxsat  etilgach,  ikkita  yangi  partiya  tuzildi. 
U lam ing biri  «Adolat partiyasi»,  ikkinchisi esa  «Yangi Turkiya partiyasi»  deb 
ataldi.  Ayni  paytda  boshqa  siyosiy  partiyalar  ham   faoliyat  ko‘rsata  boshladi. 
N oyabr  oyida  o ik azilg an   saylovda  hech  bir  partiya  m utlaq  ko‘pchi!ik  o ‘rin 
ololmaganligi  uchun  koalitsion  hukum at  tuzishga  t o ‘g‘ri  keldi.
1961 — 1965-yillar  Turkiyaning  kelgusi  taraqqiyot  y o ii  xususida  keskin 
siyosiy  kurashlar  yillari  b o id i.  Bu  davrda  4  m arta  hu ku m at  alm ashdi.  Va, 
nihoyat,  1965-yildagi  parlam ent saylovida «Adolat partiyasi» g‘alaba qozondi. 
U ning  rahbari  S.  D em irel  Bosh  vazir  lavozim ini  egalladi.  Bu  hukum at 
d avrida  h arb iy   x arajatlarning  yan ad a  o ‘sishi  b u d jet  taq chillig ini  keskin

Download 12,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   220   221   222   223   224   225   226   227   ...   334




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish