Partiya (X R P ) bilan 1945-yilda tashkil etilgan
Demokratik Partiya (D P ) o ‘rtasida kurash kuchay-
di. D P davlat monopolizmiga qarshi chiqib, «Xususiy tashabbus»ni q o ‘iladi.
1946-yilgi saylovlarda X RP terror yo‘li bilan g‘olib chiqdi va darhol repressiyani
boshlab yubordi. Bu narsa mamlakatda keskinlikni avj oldirdi. M am lakatni
1938-yildan A Q SH ning gumashtasi I. Inenyu boshqarib keldi. 1950-yilning
m ay oyida Turkiya Buyuk millat majlisi (parlam enti)ga b o ‘lib o ‘tgan saylovda
D em okratik partiya g‘alaba qozondi. Partiya rahbari J. B oyar m am lakat
Prezidenti, partiyaning yirik arbobi A. M enderes Bosh vazir lavozimini egalladi.
Uning dasturi iqtisodiyotda davlat sektorini tugatish va erkin tadbirkorlikni
qaror toptirishni ko‘zda tutardi. D P o ‘z dasturini amalga oshirishga kirishdi.
Sanoatda, hatto, xususiy sektorning davlat sektoridan ko‘proq m ahsulot ishlab
chiqarishiga ham erishildi. Hukum at mam lakat iqtisodiyotiga chet el sarm o-
yasini joylashtirish uchun qulay imkoniyatlar yaratdi. 1950— 1954-yillar davo-
m ida Yevropa tiklanish va taraqqiyot bankidan 65 m ln dollar m iqdorida yor-
dam oldi. Biroq yangi hukum at qanchalik harakat qilmasin, iqtisodiy rivojla-
nishda jiddiy o ‘zgarish yuz bermadi. Bu chet el sarmoyasining milliy sarmoyani
siqib chiqarishiga sabab b o ‘ldi. 1956-yilda Turkiya allani chetdan sotib oldi.
1958-yilda Turkiya o ‘zini bankrot deb e’lon qilib, qarzlarini to ‘lay olmasligini
bildirdi. Boyar-M enderes hukum atidan ko‘pchilik norozi b o ‘ldi..M am lakatda
korrupsiya, talon-toroj avj oldirilgan edi. 1960-yil m ay oyida harbiy to ‘ntarish
bo ‘ldi. Hokim iyat to ‘ntarish o ‘tkazgan yangi tashkilot — Milliy birlik q o ‘mitasi
(M B Q ) q o iig a o ‘tdi. M am lakatning vaqtinchalik konstitutsiyasi qabul qilindi.
Unga ko‘ra, M BQ oliy qonun chiqaruvchi organ deb e io n qilindi. Unga
J. Gursul raislik qildi va u vaqtinchalik hukum atni ham boshqardi. J. Boyar,
A. M enderes qam oqqa olindi. A. M enderes 1961 -yilda qatl etildi.
1961 -yilning may oyida m am lakatning yangi konstitutsiyasi qabul qilindi.
Siyosiy partiyalar faoliyatiga ruxsat etilgach, ikkita yangi partiya tuzildi.
U lam ing biri «Adolat partiyasi», ikkinchisi esa «Yangi Turkiya partiyasi» deb
ataldi. Ayni paytda boshqa siyosiy partiyalar ham faoliyat ko‘rsata boshladi.
N oyabr oyida o ik azilg an saylovda hech bir partiya m utlaq ko‘pchi!ik o ‘rin
ololmaganligi uchun koalitsion hukum at tuzishga t o ‘g‘ri keldi.
1961 — 1965-yillar Turkiyaning kelgusi taraqqiyot y o ii xususida keskin
siyosiy kurashlar yillari b o id i. Bu davrda 4 m arta hu ku m at alm ashdi. Va,
nihoyat, 1965-yildagi parlam ent saylovida «Adolat partiyasi» g‘alaba qozondi.
U ning rahbari S. D em irel Bosh vazir lavozim ini egalladi. Bu hukum at
d avrida h arb iy x arajatlarning yan ad a o ‘sishi b u d jet taq chillig ini keskin