D avlat xavfsizlik xizm atining ushbu «faoliyati» natijasida yozuvchi va
shoirlar Shukrullo, Shuhrat, Shayxzoda, adabiyotshunos olim H. Sulaym on
qam oqqa olindi va sovetlarga qarshi m illatchilik faoliyatida ayblanib, 25
yilga hukm qilindilar.
S S S R da 1930— 1953-yiIIar o ra lig ‘ida jam i 3,8 m ln ga y aqin kishi
qatag!on etildi. U lardan 800 mingga yaqini otib tashlandi. 0 ‘zbekistonda
1937— 1953-yillarda 100 m ing kishi qatag‘on etildi. U larning 15 minggi otib
tashlangan. Islom Karimov Toshkentdagi «Shahidlar Xotirasi» yodgorlik maj-
m uasining ochilishi m arosim ida bu dahshatli holatni ta ’rif!ab, «zulm va
zo ‘ravonlikka qurilgan m ustabid, beshafqat tuzum davrida o ‘zligini, m illat
q a d r-q im m a tin i te ra n an g lag an , ijtim o iy -siy o siy ongi yuksak, x alqn i
uyg‘otishga, xalqni boshqarishga qodir b o ‘lgan, m a ’rifat va m a’naviyat y o iid a
fidoiylik k o ‘rsatgan barcha aql-zakovat sohiblarining...» q an c h a-q a n ch ala-
ri jism onan yo ‘q qilinganligini ta'kidlagandi.
T o ‘g ‘ri, 1953-yilda 1. Stalin vafot etgach, turli yillarda qatag‘on etilganlar
oqlandi. B iroq, m ustaqil fikrlovchi shaxslarni q a ta g ‘o n qilish I. Stalin
davridagidek om m aviy va qonli tusda b o im a g a n b o is a -d a , 70—80-yillarda
ham davom etdi. U lar yakka-yakka tartibda t a ’qib etildi. U lar ustidan turli
jin o iy ishlar u y ushtirildi va m ajbu ran ruhiy kasalliklar kasalxonalariga
yotqizildi. D unyo jam oatchiligiga taniqli b o ig a n la r uy q a m o g id a yoki
badarg‘ada saqlandi. B a’zilar m am lakatdan chiqarib yuborildi.
I. Stalin vafotidan so ‘ng rahbarlik lavozim ini N. Xrushyov egalladi. U
1956-yilda b o iib o ‘tgan KPSSning XX syezdida I. Stalin shaxsiga sig in ish
va uning oqibatlarini qattiq qoraladi. M am lakatning ilg‘or qismi ch uq ur
iqtisodiy va siyosiy o ‘zgarishlar am alga oshadi, deb yana bir bor um id bilan
qaray boshladi. Biroq ularning um idiari oqlanm adi. M am lakatda stalinizm
yangi k o ‘rinishda davom etaverdi.
K PSSning 1959-yilda b o iib o ig a n navbatdan
tashqari XXI syezdi SSSR da sotsializm « to ia va
uzil-kesil g ‘alaba qozondi», degan xulosaga kel-
di. Bunga m am lakat iqtisodiy taraqqiyotida ro‘y
bergan sezilarli ijobiy yutuqlar asos qilib olindi.
Aslida bu kom m unistlarning navbatdagi xomxayollari edi. Sovet davlatining
keyingi butun taraqqiyoti buni tasdiqladi. Biroq 1959-yildan boshlab bu
xomxayol hodisa ulkan tarixiy g‘alaba, deb talqin etildi. Bu jozibador xulosa
sovet rahbariyati tom onidan yanada xomxayol b o ig a n boshqa xulosa ilgari
surilishiga asos b o id i. Bu — SSSRning endi kom m unistik jam iyat qurilishi
keng avj oldirilgan davrga qadam q o ‘yganligi haqidagi xulosa edi.
Va, n ih o y a t, K P S S ning XXII syezdida (1961-yil) K P S S ning yangi
dasturi — K om m unizm qurish dasturi qabul qilindi. X o‘sh, kom m unistlar
fikricha, k o m m u nizm qanday jam iyat edi?
Do'stlaringiz bilan baham: