E. Z. Nuriddinov n izom iy nom LI tdpu «Xorijiy m am lakatlar tarixi»

GFRning  ichki  va
 
tashqi  siyosati
202

---

kelib  esa  2,5  baravar o ‘sdi.  1950— 1975-yiilarda gaz  ishlab  chiqarish  60  m ln 
kub  m etrdan  19,7  mlrd  kubm etrga,  p o ‘lat  14  m ln  ton nad an  54  m ln  tonnaga, 
avtom obil  306  m ingdan  4  m ln  donaga  o ‘sdi.  Q ishloq  xo‘jaligi  ham   yuksak 
su r’atlarda  rivojlandi.  G ‘alla  hosildorligi  40  sen tn erd an   oshdi.  50-yillarning 
o ‘rtalariga  kelganda  G F R d a  oziq-ovqat  m uam m osi t o ‘la  hal  etildi.
1950—1964-yillar  oralig‘ida  jam i  milliy  m ahsulot  3  baravar  ko ‘paydi. 
G F R   butu n  G erm aniyaning  urushdan  oldingi  darajasidan  k o ‘p  m ahsulot 
ishlab chiqardi.  Eksportning im portdan doim o yuqori b o lish i  katta m iqdorda 
valuta  zaxirasi  to ‘plashga  im kon  berdi.  Bu  b orada  d u n y o d a  A Q S H d an  
so ‘ng  ikkinchi  o ‘ringa  chiqdi.  Flin,  Tissen,  Siteks va  boshqalarning  harbiy- 
sanoat  konsernlari  o ‘z  kapitallarini  urush  davridagiga  nisbatan  3—4 baravar 
k o ‘p ay tird ilar.  G F R   iq tiso d iy o tid ag i  bu  m islsiz  o ‘z g a rish la r  «germ an 
m o ‘jizasi»  deb  nom   oldi.
Ayni  paytda  hukum at  kuchli  ijtim oiy  siyosat  ham   yuritdi.  N atijada 
m ehnatga qobiliyatli  aholi am alda ish bilan deyarli to ‘la ta in in la n d i.  Korxona 
ishchilariga  arzon  narxli  —  xalq  aksiyalari  sotildi.  Xalq  turm ush  darajasi 
keskin  yaxshilandi.
K.  A d e n a u e r  h u k u m ati  tashqi  siyosatda  G ‘arb   d av latlari,  b irin ch i 
n av b atd a,  A Q SH   b ilan   y aqinlashish  y o ii d a n   b o rd i.  1951 -yilda  u nin g  
h u d u d id a   o k k u p a ts iy a   ta r tib i  b e k o r  q ilin d i.  1 9 5 4 -y ild a   G F R g a   12 
diviziya,  harbiy  aviatsiya va  harbiy  flotning  ch ek lan g an   k u chlaridan   iborat 
arm iyaga  ega  b o iis h g a   ruxsat  etildi.  S hu  ta riq a  harb iy  san o a t  oyoqqa  tu ra 
boshladi.
1955-yilda  G F R   NATO ga  a ’zo  b o id i.  1956-yilda  bundesverni  (G F R  
armiyasini)  «Qurollarning yangi  turlari bilan qurollantirish»  ham da  «Um um iy 
m ajburiy  h arbiy  xizm at  haqida»  q o n u n la r  qabul  qilindi.  Bu  q o n u n la r 
bundesverga  N A TO ning  zarbdor  kuchiga  aylanishiga  im kon  berdi.  1958- 
yilda  Yevropa  Iqtisodiy  H am jam iyati  (Y E IH )  ga  a ’zo  b o id i.  Y EIH ga  a ’zo 
b o ig a n   barcha  davlatlar  sanoat  m ahsulotining  44  foizini  ishlab  chiqardi. 
K.  A denauer hukum ati  ayni  chog‘da Sharqqa  nisbatan tan olm aslik siyosatini 
q o ila d i.  Y evropada  Ikkinchi jah o n   urushidan  keyin  tarkib  topgan  chegara 
o ‘zgarishlarini  tan  olm adi.  G D R n i  sovet  okkupatsiyasi  zonasi,  deb  hisob- 
ladi.  1955-yilda  e i o n   qilingan  «Xalshteyn  doktrinasi»  ga  k o ‘ra,  G F R   G D R  
ni  tan  olgan  har qanday davlat bilan diplom atik aloqani  to ‘xtatishini  m a iu m  
qildi.
Bu  qoida  faqat  SSSRga  tatbiq  etilm adi.  C hunki  K.  A denauer  SSSR 
bilan  m u nosabatning  o i a   yom onlashuvi  G D R n i  G F R g a  q o ‘shib  olishga 
im kon  berm asligini  yaxshi  tu sh u n ar  edi.  1961 -yilning  avgust  oyida  G D R  
hukum ati  Berlin  shahrining  sharqiy  qism ini  g‘arbiy  qism idan  ajratib  turuv- 
chi  devor  qurishga  m ajbur  b o id i.  Bu  devor  tarixga  «Berlin  devori»  nom i 
bilan  kirdi.
203

---