E. Z. Nuriddinov n izom iy nom LI tdpu «Xorijiy m am lakatlar tarixi»

Antifashistik  va  milliy
 
ozodlik  kurashining
 
kuchayishi
134

---

Yevropada  ikkinchi
 
frontning  ochilishi
ko‘rsatish  milliy  kengashiga  birlashdilar va general  de  G ollning  rahbarligini 
tan  oldilar.  Yugoslaviya,  G retsiya,  A lbaniya,  Polsha,  C hexoslovakiya  va 
boshqa  davlatlarda  ham   qarshilik  harakati  n ihoyatda  kuchaydi.
Bunday harakat Janubi-Sharqiy Osiyoda ham  vujudga keldi.  Yer sharining 
bu  m intaqa xalqlari Yaponiya bosqinchilariga qarshi m illiy-ozodlik kurashini 
kuchaytirdilar.  C hunonchi,  1943-yilning oxirida partizan otryadlari  Shim oliy 
V etnam ning  bir  qism ini  ozod  etishga  muvaffaq  b o ‘ldi.  X itoyda  ham   yapon 
bosqinchilariga  qarshi  kurash  kuchaydi.
Ikkinchi  front  nim a  va  u  nega  ochilishi  kerak 
edi?  M a’lum ki,  o ‘tgan  davr  ichida  G erm an iy a 
asosan  sovet  davlatiga  qarshi  urush  bilan  b and 
b o ‘ldi.  B inobarin,  G erm aniya  bir frontda  urush  olib borardi.  Bu  front  sovet- 
germ an  fronti  edi  va  u  ikkinchi ja h o n   urushining  asosiy fronti  hisoblanardi.
E ndi,  G e rm an iy a  va  uning  ittifo q c h ila rin i  tezro q   to r-m o r  etish  va 
Y evropada  urushni  tezroq  tugallash  uchun  fashistlarni  bir  vaqtning  o ‘zida 
ikki  frontda  urush  olib  borishga  m ajbur  etish  lozim   edi.  Buning  u ch u n  
Buyuk  Britaniya va AQSH  armiyasi  bevosita Y evropada G erm aniyaga qarshi 
urush  harakatlarini  boshlashi  lozim   edi.  Shunday  qilinsa,  G erm an iy a  ikki 
yo ‘n alishda  (fro n td a),  y a’ni  Buyuk  B ritaniya  va  A Q S H ning  birlashgan 
armiyasiga  ( G ‘arbiy front)  ham  qarshi turishga  m ajbur edi.  B inobarin,  uning 
armiyasi  ikkiga b o ‘linib urushishga  m ajb u re tila re d i.  Bu esa,  G erm aniyaning 
buningsiz  ham   o g ‘ir  ahvolini  yanada  o g ‘irlashtirgan  b o ‘lardi.
Sovet  davlati  o ‘z  ittifoqchilari  Buyuk  Britaniya  va  AQSH  oldiga  bunday 
frontni  ochish  m asalasini  1942-yildayoq  q o ‘ygan  edi,  biroq  ular  bu  m asa- 
lani  turli  sabablar  bilan  orqaga  surib  keldilar.
A m m o  yolg‘iz  sovet  davlatining  o ‘zi  G erm an iy an i  yengishi  m a ’lum  
b o ‘lgach,  u la rb u   m asalani  ortiq orqaga surish  m um kin em as,  degan  qarorga 
keldilar.  C hunki  ularni  Sovet  davlatining bu tu n   Yevropani  fashizm dan  ozod 
etishi,  b ino barin ,  butun  Yevropa  Sovetlar  nazorati  ostiga  tushib  qolishi 
m um kinligi  istiqboli  xavotirga  solib  q o ‘ydi.
1943-yilning 27-noyabr -   1-dekabr kunlari  Eron poytaxti Tehron shahrida 
3 buyuk davlat  rahbarlarining ikkinchi front  m asalasida konferensiyasi b o ‘lib 
o ‘tdi.  K onferensiyada  F.  Ruzvelt,  1.  Stalin va  U.  C herchill  qatnashdi.  Buyuk 
B ritaniya  va  AQSH  1944-yilning yozidan  kechiktirm ay Y evropada  ikkinchi 
frontni  ochishga v a'da berdilar.  Sovet davlati esa Yevropada  urush tugagach, 
Y aponiyaga  qarshi  urushga  kirish  m ajburiyatini  oldi.
1944-yilning 6-iyunida  Buyuk  B ritaniya va A Q SH ning birlashgan  qurolli 
kuchlari  AQSH  generali  Eyzenxauer  q o ‘m ondonligida  Fransiya  hududiga 
tashlandi.  Shu  tariqa  Yevropada  ikkinchi  front  ochildi.
Bu  h o disa  G e rm an iy an in g   ahvolini  y an a d a  tan g   qilib  q o ‘ydi.  Endi 
G itlerning sanoqli  kunlari qolganligi  ham m aga ayon edi.  G erm aniya armiyasi 
orasida  G itlern i  y o ‘qotish  tarafdorlari  paydo  b o id i.  U lar  G itlerni  qurbon 
berib,  G erm aniyani  halokatdan  saqlab  qolm oqchi  edilar.  Shu  m aqsadda
135

---