Э. Шодмонов, Д. Бабабекова, Б. Турсунов корхона иқтисодиёти ва инновацияларни бошқариш

25.1.1-расм. Ишлаб чиқаришни ташкилий-техник даражасини 
комплекс иқтисодий таҳлил этиш тизими. 
Корхонанинг ташкилий даражасини комплекс таҳлил этиш ус-луби 
қуйидаги уч гуруҳдаги аналитик кўрсаткичлар: техника ва тех-нология ҳолати 
даражаси; ишлаб чиқаришнинг ташкилий даражаси; ишлаб чиқаришнинг бошқа 
фаолият турларини ўрганишга асосланган. 
Биринчи 
гуруҳдаги 
кўрсаткичлар 
маҳсулотнинг 
сифати 
ва
прогрессивлиги, техника ва технология, илмий-тадқиқот ишлар да-
ражаларининг ҳолати, корхонанинг техника жиҳатдан таъминлани-ши, янги 
техника самарадорлигини ифодалайди. 
Ишлаб чиқаришнинг ташкилий - техник 
даражасининг комплекс таҳлил тизими 
Техника ва технология
даражасининг таҳлили
Илмий-техник 
даражасининг тахлили
Ишлаб чиқариш 
технологиясининг таҳлили
Ташкиллаштириш ва 
бошқарув даражалари-
нинг таҳлили
Ишлаб чиқаришни 
ташкил этиш таҳлили
Корхонани бошқарув 
даражасининг таҳлили
Ташкил этиш даражаси ва иш 
ҳақи фондининг таҳлили 
Жамоанинг ижтимоий 
шароитида таҳлил
Ишлаб чиқаришнинг бош-
қа жараѐнлари таҳлили 
Ташқи иқтисодий 
фаолият таҳлили
Техник-иқтисодий чораларни татбиқ этишнинг иқтисодий 
самарадорлиги ва уни комплекс баҳолаш

---

Иккинчи гуруҳдаги кўрсаткичлар ишлаб чиқаришни ташкил этиш 
даражаси, ишлаб чиқаришни марказлашуви ва жойлашиши, иш-лаб чиқариш 
жараѐнининг давомийлиги, меҳнатни ташкил этиш ва бошқарув даражалари, 
меҳнат жамоасининг ижтимоий шароити каби-лардан иборат. 
Учинчи гуруҳ маълумотлари доирасида корхонанинг ташқи иқтисодий 
фаолияти, алоқалари, иш фаолиятининг натижалари тад-қиқ қилинади. 
Ташкилий-техник кўрсаткичларни тадқиқ этиш жа-раѐни жамликда 
корхонанинг комплекс ташкилий-техник даражаси ва ишлаб чиқаришнинг 
шарт-шароитини тавсифлайди. 
п
ПРК
Kj

,
,
8
7
6
5
4
3
2
1
n
j
k
k
k
k
k
k
k
k
k

Бунда 
j
k
– ташкилий-техник даражани таҳлил этиш тизимида жами 
ўрганилаѐтган кўрсаткичларни комплекс баҳолаш; 
n
ПРК
–кўрсаткичларнинг 
ўсиш (пасайиш) коэффициентларининг кўпайт-маси; 
n – ташкилий-техник даража ва ишлаб чиқариш шароитини ифодаловчи 
кўрсаткичлар сони (улар сони 8 та); 
1
k
– илмий-техник даражалар таҳлили кўрсаткичларининг жами;
2
k
– 
ишлаб 
чиқариш 
технологияси 
даражаларининг 
таҳлили 
кўрсаткичларининг жами; 
3
k
– ишлаб чиқаришни ташкил этиш таҳ-лили 
кўрсаткичларининг 
жами; 
4
k
– 
корхона 
бошқаруви 
даражаси 
кўрсаткичларини баҳолаш; 
5
k
– ишлаб чиқаришни ташкил этиш ва меҳнатга 
ҳақ тўлаш кўрсаткичлари даражасини баҳолаш; 
6
k
– меҳ-нат жамоаси 
ижтимоий шароитини баҳолаш натижаларининг кўр-саткичлари; 
7
k
– ташқи 
иқтисодий фаолият таҳлили кўрсаткичлари ва уни баҳолаш; 
8
k
– ишлаб 
чиқаришнинг бошқа жараѐн кўрсаткич-ларининг таҳлили ва уни баҳолаш. 
Моддий ишлаб чиқаришнинг барча тармоқларида ташкилий-техник 
даражаларни ошириш натижалари ишлаб чиқаришнинг уч элементларидан 
фойдаланиш орқали юзага келади; меҳнат, меҳнат воситалари ва 
предметлари. Ишлаб чиқариш ресурсларидан фой-даланишнинг сифат 

---

кўрсаткичлари меҳнат унумдорлиги, фонд қай-тими, материал сиғими, 
оборот маблағлар айланиши ҳисоб-ланади. 
Корхонанинг ташкилий-техник даражаси таҳлилининг ахбо-рот 
манбалари: 
– корхонанинг ишлаб чиқариш ва молия-хўжалик фаолияти-нинг 
йиллик ҳисоботи; 
– йиллик ва чораклик бўйича бухгалтерия ҳисоботи; 
– ишлаб чиқариш қуввати баланси; 
– машина ва ускуналар паспорт маълумотлари; 
– лойиҳа-смета ва бошқа техник ҳужжатлар.