Э. Шодмонов, Д. Бабабекова, Б. Турсунов корхона иқтисодиёти ва инновацияларни бошқариш

18.5.1-расм. Таваккалчиликнинг мақсадга мувофиклигига баҳо бериш 
орқали эҳтимол қилинаѐтган, хавф даражаси зоналари
 
Зарар кутилмайдиган, яъни хўжалик фаолиятининг натижаси ижобий 
бўлган зона хавфсиз зона деб аталади. Ва шу билан бирга таваккалчиликнинг 
йўл қўйилиши мумкин бўлган, жиддий , кескин хавф бўлган ва ўта хавфли 
бўлган даражалари мавжуд. Йўл қўйилиши мумкин бўлган таваккалчилик 
даражасида кўрилган зарарларнинг миқдори субъектнинг ҳақиқатда эришган 
соф фойдаси миқдоридан ошиб кетмагани маъқул, яъни эҳтимол қилинаѐтган 
зарар кутиладиган фойдадан кўп бўлмаган зона тушунилади. Шунда 
тадбиркорлик фаолияти иқтисодий нуктаи назардан мақсадга мувофиқ деб 
топилади. 
Зарарнинг миқдори 

Соф фойда жиддий, кескин хавф бўлган риск 
даражасида кўрилган зарарларнинг миқдори субъектнинг соф фойдасидан 
юқори, аммо, жорий ликвидликни таъминлайдиган активларининг 
қийматидан ошиб кетмаслиги лозим, яъни эҳтимол қилинаѐтган зарар 
нафақат кутиладиган фойда, шунингдек ҳисобланган накд пул даромад 
(выручка) дан ҳам кўп бўлган зона тушунилади. Бошқача қилиб айтганда, бу 
ерда тадбиркор нафақат ҳеч қандай фойда олишни, шунингдек барча ишлаб 
чиқариш харажатлари миқдорида тўғридан-тўғри зарар кўришгача риск 
қилади. Ўта хавфли бўлган таваккалчилик даражасида кўрилган зарарлар 
субъектнинг жорий ликвидлигини таъминлайдиган активларининг қиймати-
дан ошиб, хусусий капиталига тенглашиши ҳам мумкин, яъни эҳтимол 

---

қилинаѐтган зарарнинг жиддий хавф зонасини ўз домига тортиб, ундан ошиб 
корхонанинг ҳусусий капиталига тенг бўлган зона тушунилади. Ўта хавфли 
таваккалчилик оқибатида корхонанинг банкротликка учраш эҳтимоли 
вужудга келади.
Жорий ликвидли активлар < Зарарнинг миқдори 

Хусусий 
капитал
Кўрилган зарарнинг миқдори корхонанинг хусусий капиталидан ортиб 
кетганда