E nerge t ikas I a. I. Karshibayev

Havo sarfi 
mm Teshik diametri 
m
3
/mi
n
 

---

298 
oshirish mumkin. Ya‘ni EE ni samarasiz ishlatishni kamaytirish uchun 
stantsiyani salt yurish rejimini inkor etish maqsadga muvofiqdir.
Kompressor stantsiyasining unumdorligini rostlash. Kompressorning 
unumdorligini rostlash solishtirma EE sarfini tartibga solish yo‗li bilan 
amalga oshiriladi. Shunga ko‗ra, kompressor stantsiyasining unumdorligini 
rostlashni amlga oshiradigan ko‗plab metodlar mavjud. Bularga: bir yoki 
ikki parallel ishlovchi kompressorlarni ishga tushirish va o‗chirish uchun 
foydalaniladi. Kompressor stantsiyasini o‗chirishda EE ni tejash 
maqsadida yomon F.I.K. li kompressor ishdan to‗xtatish maqsadga 
muvofiq. Agar kompressorlar bir xil tipli bo‗lsa, u holda siklik sxema 
bo‗yicha kompressorlardan bittasini o‗chirish afzaldir. Ushbu holatda 
kompressor stantsiyasining yuklamasi oshadi, ammo stantsiyaning 
umumiy F.I.K. va kompressor stantsiyasining eskirishiga olib keladi.
Misol. 5.5.
Kompressor stantsiyasi sutkada 16 soat ishlaydigan va 
qo‗lda boshqariladigan 4 ta har biri 100 kVt li kompressorlardan tashkil 
topgan. Taqsimlash tizimi 4 seksiyadan iborat. Bunda ikkita seksiyaning 
iste‘molchilari sutkada 16 soat ishlaydi, boshqa ikkita seksiya 
iste‘molchilari esa sutkada 8 soat ishlaydi. Bunda 4 seksiyadagi chiqishlar 
hisobidan stantsiya unumdorligi 40% ga kamayadi. 
Stantsiyalarning ishlash rejimlari: 4 ta kompressor 8 soatdan 16 
soatgacha ishlaydi va hamma seksiyalar stantsiyaga ulangan. Tizim 
nominal yuklama bilan ishlaydi. Ikki seksiyali iste‘molchilarga ulanganda 
16 soatdan 24 soatgacha ishlaydi, ammo ikkita boshqa seksiya 
iste‘molchilari o‗chirilgan bo‗ladi.
Stantsiyaning yuklamalar yig‗indisi 70% ga teng. Ushbu unumdorlikni 
ta‘minlash uchun uchta kompressor ishlaydi. Shu rejimda ishlayotgan 
stantsiyaning EE iste‘moli bir yilda quyidagiga teng: 
1
W
100*4*8*365 100*3*8*365 2044000
*
кВт с



16 soatdan 24 soatgacha davrda ikkita kompressor ishlaydi. 
Stantsiyaning bir yildagi EE iste‘moli quyidagiga teng:
2
100*4*8*365 100*2*8*365 1744000
*
W
кВт с



Qo‗shimcha klapanlarni ishga tushirish hisobiga EE ni tejash 
quyidagicha bo‗ladi: 

---

299 
1
2
300000
*
W W W
кВт с
  

EE ni tejash narxi quyidagiga teng: 
*
1*300000 300
.
Т
С С
W
минг сўм

 

Misol. 5.6.
Korxonaning siqilgan havo tizimida yuqori bosimi 
apparatlar quyidagilardan iborat: 8*10
5
Pa bosimli pnevmo qurilmalar 
uchun; 4*10
5
Pa bosimli pnevmo boshqarish tizimlari uchun. Kompressor 
stantsiyasi 8*10
5
Pa bosimni ishlab chiqaradi. Past bosimni esa drossellar
yordamida olinadi. (rasm 5.12.a). Bir yilda kompyeressor stantsiyasining 
EE iste‘moli 240 000 kVt*s ga teng. Har xil bosimda ikki mustaqil tarmoq 
tuzishda elektr tejamkorlik bo‗yicha tadbiriga ega bo‗ladi (rasm 5.12.b). 
Ushbu holatda rasm.4.12.a, sxemasiga nisbatan pasaytiruvchi bosim 
seksiyasi EE iste‘moli 2 marta kamayadi. Bunda yilliga EE tejami 60 000 
kVt*s ga teng.