Ё. Н. Файзиев,А. М. Ашурметов, А. Ж. Хамраев,М. Н. Агзамова, М. Д. Ахмедов, Билим соҳаси ижтимоий таъминот ва соғлиқни сақлаш-500000 Таълим сохаси соғлиқни сақлаш -510000

Артерия қон томирини бармоқ билан босиб туриш. Бу оддий усул бўлиб, бошқа бир қўшимча буюмларнинг қўлланилишини талаб этмайди. Унинг асосий устунлиги шундаки, ундан максимал даражада тезлик билан фойдаланиш мумкин. Камчилиги эса – фақатгина дастлабки 10-15 дақиқа давомида самарали ишлатиш мумкин, яъни ушбу усул қисқа вақт қўлланилиши мумкин бўлган усул ҳисобланади.
Қўлланадиган ҳолатлар. Артерия қон томирини бармоқ билан босиб туриш усули артериал қон томиридан ёки бошқа тегишли артерия қон ҳавзасидан салмоқли қон кетиши ҳолатларида қўлланилиши мумкин.
Бармоқ билан босиб туриш усули айниқса фавқулотда ҳолатларда, гемостаз билан боғлиқ бошқа усуллардан фойдаланишга, масалан Жгут қўйишга тайёргарлик кўришда самарали бўлиб ҳисобланади.
Магистрал қон томирларини босиб туриш нуқталари. Қон кетишида босиб туриш мумкин бўлган асосий артериялар номланиши, уларни босиш нуқтлари ва суякли ҳосилалари 8-жадвалда кўрсатиб берилган.

8-жадвал. Артериялар бармоқ билан босиб туриладиган асосий нуқталар
Артерияларнинг номланиши	Ташқи ориентирлари	Тегишли суяк
A. temporalis	Ташқи эшитиш тешигидан 2 см. тепага ва олдинга	Чакка суяги
A. facialis	Пастки жағнинг бурчагидан 2 см. Олдинга	Пастки жағ
A. carotis communis	Бош силкитиш мушаклари ички чеккасининг ўртаси (қалқонсимон тоғайининг тепа чеккаси)	VI тали бўйин умуртқаси кўндаланг ўсимтаси уйқу бўртмаси
A. subclavia	Ўмров суягининг ўрта учдан бир қисми орқасида	I қовурға
A. axillaris	Қўлтиқости чуқурдаги соч ўсиш олдинги чегараси	Елка суяги боши
A. brachialis	Иккибошли мушакнинг медиал чегараси (sulcus bicipitalis med.)	Елка ички юзаси
A. femoralis	Пупарт бурмаси ўртаси (суяк ориентирлари бўйича)	Тос суяги горизонтал тармоғи
A. poplitea	Тиззаости чуқурчаси чўққиси	Катта болдир суягининг орқа юзаси
Aorta abdominalis	Киндик соҳаси (мушт билан босиш)	Умуртқа суягининг бел бўлинмаси

18-расм. Магистрал артерияни босишнинг асосий жойлари


18-расмда магистрал қон томирларининг асосий босиш нуқталари кўрсатилган. Ушбу жойлар тасодифан танланган нуқталар эмас. Зеро, ушбу жойларда артериялар бошқаларга қараганда кўпроқ юзада ва тагида суяк жойлашган бўлиб, уларнинг устига бармоқ билан аниқ босишда тегишли қон томири йўлини осонлик билан бўғиб қўйиш мумкин.