Ё. Н. Файзиев,А. М. Ашурметов, А. Ж. Хамраев,М. Н. Агзамова, М. Д. Ахмедов, Билим соҳаси ижтимоий таъминот ва соғлиқни сақлаш-500000 Таълим сохаси соғлиқни сақлаш -510000

Метаболик ўзгаришлар. Тизим гемодинамикасининг, қон микроциркуляцияси ва реологик хусусиятларининг бузилиши тўқималардаги ҳолатнинг жиддий ёмонлашувига олиб келади. Тўқималарга кислороднинг етиб бориши камаяди ва гипоксия ҳолати ривожланади. Метаболизмни хусусияти аэроб ҳолатдан анаэроб ҳолатга қараб ўзгаради. Пируват камайиб, Кребс циклига қўшилади ва лактат ҳолатга ўтади, бу эса гипоксия билан биргаликда тўқималар ацидозининг ҳам ривожланишига олиб келади. Ацидоз эса, ўз навбатида, микроциркуляцияни ва, умуман, асосий аъзолар ва тизимларнинг ишлаш тартибини бузади. Бундан ташқари, ушбу ҳолатда ошқозон ости бези, йўғон ичак ва буйраклар гипоксияси жараёнида қонга тушувчи протеолитик ферментлар томонидан фаоллаштирилувчи кинин тизими ҳам муайян аҳамиятга эга.
Аъзолардаги ўзгаришлар. Микроциркуляция ва метаболизм жараёнининг бузилиши барча аъзоларда патологик жараёнларнинг ривожланишига олиб келади. Ушбу аъзолар ичида асосан юрак, ўпка, жигар ва буйраклардаги ўзгаришлар жиддий саналади.Юракда миокарднинг қисқариш қобилияти фаоллиги пасайиши, юрак қон ҳайдашининг кучсизланиши ва натижада эса бутун тананинг аҳволини янада оғирлаштирилиши кузатилади.Келтирилган метаболизм ва микроциркуляцияда акс этувчи ўзгаришларнинг якуний натижаси сифатида ўпкада интерстициал шишнинг ривожланиши ва бунинг оқибатида ўпка-капилляр мембрана ўтказувчанлиги бузилиши, яъни “ўпка шоки” ҳолатининг келиб чиқиши кузатилади.Ўткир қон йўқотилишида кортикал қон айланишининг муайян жойларда пасайиши билан бирга кечувчи буйрак қон айланиши пасайиши кузатилади. Бу эса тугунли босимнинг пасайиши ва тугунли фильтрация ишининг кучсизланиши ёки батамом тўхташи, яъни олиго- ёки ануриянинг ривожланишини келтириб чиқаради. Янада жиддийроқ бузилишлар ўткир буйрак фаолияти етишмовчилигининг ривожланишига олиб келиши мумкин.Қон йўқотилиши жигардаги, айниқса ундаги артерия қон томирида қон айланишини сусайтиради. Бунда марказлашган лобуляр некроз ҳолати ривожланади. Жигар иш фаолиятининг бузилиши натижасида трансаминаз кўрсаткичининг кўпайиб кетиши, протромбин ва альбуминларнинг миқдори камайиб кетиши, бир қатор ҳолларда эса гепатитнинг ривожланиши кузатилади.