Ё. Н. Файзиев,А. М. Ашурметов, А. Ж. Хамраев,М. Н. Агзамова, М. Д. Ахмедов, Билим соҳаси ижтимоий таъминот ва соғлиқни сақлаш-500000 Таълим сохаси соғлиқни сақлаш -510000

11.1.1. Ўткир гемолиз. Гемолитик посттрансфузия асоратларга шубха қилинганда, унинг ташхиси ва терапевтик чораларни бошлаш имкон қадар қисқа муддатда амалга оширилиши лозим, чунки гемолизнинг пайдо бўлиши холсизланишга сабаб бўлади. Ўткир иммунитетли гемолиз эритроцитлардан иборат гемотрансфузия мухити, кўпинча холсизликка сабаб бўлувчи асосий асоратлардан бири ҳисобланади. Ўткир постранфузион гемолизнинг негизида донор антигенлари билан антителларнинг ўзаро аглютинацияси ётади, натижада комплемент тизимининг фаоллашуви кузатилади. Гемолизнинг клиник пайдо бўлиши ўткир ДТИҚИнинг ривожланиши, циркуляторли шок ва ўткир буйрак етишмовчилиги ривожланиши билан ҳарактерланади.
Айниқса оғир ўткир гемолиз АВО тизими ва резус омилкелишмовчилиги натижасида ривожланади. Антигенларнинг бошқа гуруҳлардаги мос келмаслиги хам беморда гемолиз пайдо бўлишига сабаб бўлиши мумкин, айниқса аллоантител стимуляцияси такрорий хомиладорлик сабабли ёки олдинги трансфузия туфайли кузатилиши мумкин.Шунинг учун Кумбса синовии бўйича донорларни танлаш мухимдир. Ўткир гемолизнинг бошлангич клиник аломатлари бевосита қуйиш пайтида ёки ундан сўнг пайдо бўлиши мумкин.Улар кўкракда, қоринда ёки белда оғриқ бўлиши, иссиқлик чиқиши, қисқа муддатли қўзғалишлар билан ҳарактерланади.
Артериал босим меёрига келиши ,гемостаз издан чиқишини коррекциялаш.
Қон таркибий қисмларини трансфузия қилишда бактериал зарарланиши олдини олиш учун бир марталик асбоблар ишлатиш мақсадга мувофиқ,вена пункция қилишда ва пластик контейнерни тешишда асептика қоидаларига қаттиқ амал қилиш ва ҳарорат тизимини доимий назоратда тутиш лозим. Қон таркибий қисмларини қуйишдан олдин яхшилаб кўздан кечириш ва яроқлилик муддатини текшириш зарур.

1. 
   Кенг намоён бўлувчи гемолитик реакциялар
   

эритроцитларни сақловчи қон қуйгандан кейин намоён бўлувчи гемолитик реакциялар реципиентда аввал ўтказилган трансфузия оқибатидаги иммунизацияланишдан кейин намоён бўлади. Де ново антителалар реципиентнинг қон айланиш тизимида қон қуйилишидан 10-14 кундан кейин пайдо бўлади. Новбатдаги эритроцит тутувчи қон трансфузияси антитела хосил бўлиши даврига тўғри келиб қолса хосил бўлган антитела реципиент қонидаги эритроцитлар билан реацияга киришади. Эритроцитлар гемолиз жуда аниқ бўлмасдан гемоглобин пастлигини антиэритроцитар антителаларни хосил бўлишини билрубин миқдорининг ошишини этиборга олиб гумон қилинади холос. Умуман кенг намоён бўлувчи гемолитик реакциялар кам кузатилгани учун нисбатан кам ўрганилган.

2. 
   Бактериал шок
   

Бактерия эндотоксинларининг трансфузия вақтида – вена қон томирини пункция қилишда пироген реакцияга хатто бактериал шокнинг келиб чиқишига сабаб бўлади. Бу холат беморни кон қуйишға тайёрлашда, консервацияланган қонни сақлашда, кансервация харорат тартиби бузилганда кузатилади.
Клиник белгилари септик шок белгтларидек ўтади. Тана хароратининг кутарилиши, тана юқори қисмининг қизариши, тез намоён бўлувчи калтираш, кўнгил айниши, кайд қилиш, диарея, мушакларда оғриқ.
Бактериал контаминацияланиш эхтимоли кузатилса – зудлик билан қон қуйишни тўхтатиш лозим. Текширув материали бўлиб реципиент қони хисобланади, аероб ва анаероб бактерияларга текширув ўтказилади. Зудлик билан антибактериал терапия, шокка қарши воситалар вазопрессерлар ёки инатроп АБни нормаллаштириш учун бузилишларини коррекциялаш керак(ДТИҚИ синдромига қарши).