E. Ismailov, N. Mamatkulov, G’. Xodjayev, Q. Norboev biofizika va radiobiologiya

 
 
 
 

---

288 
§ 8.2. Optik hodisalar 
 
Yorug„lik ikki muhit chegarasiga tushganda u qisman qaytadi va qitsman 
ikkinchi muhitga o„tadi. 
Bu yorug„likning bir jinsli muhitda tarqalishini kuzatishimiz mumkin. 
Ya‟ni yorug„lik to„lqini uchun nurlar parallel holda tarqaladi. Agar yorug„lik 
manbai sferik bo„lsa, to„lqin fronti ham sferik bo„ladi. Bu holda ham tarqalish 
yo„nalishi to„lqin frontiga perpendikulyar bo„ladi. Yassi sirtga tushgan to„lqin u 
tushgan va qaytgan nurlar burchagi o„zaro teng bo„ladi. Bu qonunni matematik 
ko„rinishida yozish mumkin 
. 
8.2-rasm. 8.3-rasm 
Agarda qaytaruvchi sirt g„adir-budur bo„lsa, qaytgan nurlar turli 
burchakda bo„ladi. Bunga diffuz qaytish hodisasi deyiladi. 8.2- rasmda g„adir-
budur sirtdan qaytish hodisasi ko„rsatilgan. 
8.3-rasmda nuqtaviy manbadan chiqqan nurning qaytish hodisasi 
keltirilgan. 

---

289 
8.4 –rasm. Odam va uning ko„zgudagi tasviri ko„rsatilgan. 
Nuqtaviy yorug„lik manbaidan chiqqan nur oynada qaytganida uning 
mavhum manbadan, ya‟ni nur orqasidan chiqayotgandek ko„rinadi. Bunday 
tasvir virtual tasvir deyiladi. Tasvir bilan oyna orasidagi masofa manba bilan 
oyna orasidagi masofaga teng bo„ladi. Agar manba o„lchami katta bo„lsa, ya‟ni 
xuddi lampaga o„xshash bo„lsa, u holda oyna ortida virtual tasvir hosil qilish 
mumkin. Yassi oynada tasvir kattaligi buyum o„lchamiga teng bo„ladi. Leonardo 
da Vinchi o„zining suratlarini oynadagi tasvirlarga qarab chizgan. Pparallel
nurlarning bir qismi ikkinchi muhitga o„tadi. Agar ikkinchi muhit sindirish 
ko„rsatkichi katta bo„lsa, u holda ikkinchi muhitda yorug„lik tezligi kichik 
bo„ladi. Nurlar ikkinchi muhitda normalga yaqinlashgan holda harakatlanadi. 
Sinish burchagi sinish qonuni yoki Spelius qonunidan aniqlanadi. 
(8.7) 
Fermi prinsipiga asosan nur har doim eng qisqa vaqt talab qiladigan yo„l 
bo„ylab harakat qiladi. 
J. Newman, Physics of the Life Sciences, DOI: 10.1007/978-0-387-77259-2_9, © Springer 
Science+Business Media, LLC 2008, 
pp. 511-513 

---

290