E. I. Musaboyev, A. Q. Bayjanov Yuqumli kasalliklar epidemiologiya va parazitologiya Tibbiyot kollejlari uchun o ‘quv qo ‘llanma «O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi»

Epidemiologiyasi. Odamlar uchun infeksiya manbai kasal hay­vonlar hisoblanadi. Shoxli hayvonlarda brusellyoz embrion zarar­lanishi va bola tashlashlar bilan kechadi. Hayvonlar qo‘zg‘a- tuvchilarni najasi, siydigi, suti, embrion oldi suyuqligi va plasentasi bilan ajratadi. Brusellyoz bilan kasallangan kishilar infeksiya yuqtirmaydilar va kasallik manbai sifatida hech qanday ahamiyatga ega emaslar.

Kasallik odam xom sut ichganda, kasal hayvonlar brinzasi (sho‘rtang pishloq) va go‘shtini iste’mol qilganda kelib chiqadi. Zararlangan teri va shilliq pardalar orqali ham kasallik yuqishi mumkin: brusellalar teridagi kesilishlar yoki yorilishlar, lab va burun shilliq qavatidagi shilinishlar orqali ham yuqadi. Sut sog‘uv- chilar, chorvadorlar va veterinar xodimlar ham aloqa yo‘li bilan kasallikni yuqtiradilar. Agar kasal hayvonlarni parvarishlaydigan kishilar rezina qo‘lqoplar va etiklar, kleyonka fartuklar, maxsus niqoblar va kombinezonlar bilan ishlamasalar, brusellyoz bilan kasallanishlari muqarrar. Aerogen (havo orqali) yuqish yo‘li ham ma’lum — ya’ni brusellyoz mikroblari yuqori nafas yo‘llariga jun, tuproq zarrachalari orqali tushishi ham mumkin.

Brusellyoz bilan kasallanish odamlar o‘rtasida yuqori emas. Kasallanish asosan hayvonlarning qo‘zilash davrida ko‘p uchraydi.