E. I. Musaboyev, A. Q. Bayjanov Yuqumli kasalliklar epidemiologiya va parazitologiya Tibbiyot kollejlari uchun o ‘quv qo ‘llanma «O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi»

Orttirilgan toksoplazmoz. Bu toksoplazmozning quyidagi klinik shakllari farq qilinadi: a) o‘tkir toksoplazmoz; b) surunkali toksoplazmoz; d) latent toksoplazmoz.
O‘tkir toksoplazmoz ensefalitik, tifga oid va aralash shaklda uchraydi.
Ensefalitik shaklida nerv sistemasi zararlanishi — ensefalit va meningoensefalit belgilari oldingi o‘ringa chiqadi. Baland isitma, kuchli bosh og‘rig‘i, talvasa, qusish, gallusinatsiya, bosh suyagi nervlari falaji va meningeal belgilar kuzatiladi. Kasallik og‘ir kechib, o‘lim bilan tugashi mumkin.
Tifga oid shakli o‘tkir boshlanishi, isitma chiqishi, butun tanada papulasimon toshmalar paydo bo‘lishi, jigar va taloq kattalashishi bilan xarakterlanadi. O‘tkir toksoplazmozning ensefalitik va tifga oid shakllarga bo‘linishi shartli xarakterga ega; chunki ko‘pincha tifga oid shaklida ensefalit belgilari qayd etiladi. Bu vaqtda kasallikning aralash shakli haqida so‘z yuritiladi.
Surunkali toksoplazmoz asta-sekin rivojlanadi. Bemor umumiy holsizlik, ishtaha pasaygani, uyqu buzilgani, qo‘zg‘aluvchanlik, bosh og‘rig‘i, yurak sohasida, mushak va bo‘g‘imlarda og‘riq va ayrim hollarda esa ko‘rish faoliyati buzilganidan shikoyat qiladi.
Tekshirganda deyarli barcha bemorlarda subfebrilitet aniqlanadi va bunday isitma oylar davomida kuzatilishi mumkin. Ko‘p uchraydigan belgilardan biri — limfadenopatiyadir. Bunda periferik — bo‘yin, ensa, qo‘ltiq osti va chov limfatik tugunlari bilan bir qatorda mezenterial limfatik tugunlar ham kattalashadi. Jigar kattalashib, biroz og‘riydi. Ayrim hollarda taloq kattalashadi. Ko‘pincha tokso­plazmoz miozit — mushaklarda og‘riq bilan kechadi. Artralgiyalar uchraydi. Yurak-qon tomirlarda gipotoniya, taxikardiya, yurak chegaralarining chapga kengaygani, yurak tonlari bo‘g‘iqligi va EKG da miokardit belgilari qayd etiladi. Surunkali toksoplazmozda nafas a’zolarida o‘zgarishlar bo‘lmaydi.
Ishtaha pasayadi, og‘iz quriydi, ko‘ngil ayniydi, oshqozon sohasida og‘riq kuzatiladi, meteorizm va qabziyat, ba’zan oriqlab ketish hollari aniqlanadi.
Ko‘z tomirlari traktining yallig‘lanishi va ko‘rish fokusining o‘zgarishi, nerv sistemasida ensefalit holatlari va epileptik xurujlar uchraydi.