E. G' G'oziev O'zbekiston respublikasi

4.8. Olti yoshlilarning psixologik xususiyatlari
Bola olti yoshga to‘lganda jism oniy rivojlanishi yanada tezlashadi. M azkur 
yoshda bola ko‘proq bo‘yiga o ‘sadi, natijada bo:y bilan tana o'rtasida 
mutanosiblik buziladi. Bola g ‘ayratli, set harakat bo ‘la boshlaydi. Uning 
muomolasi, xatti-harakatlari tobora murakkablashib boradi. Samokat, velosiped 
uchishga juda mohir bo‘ladi. Har narsaga qiziqish doirasi kengayadi olam va 
odam haqida kishini ba’zan hayratga soladigan murakkab savollami ko‘plab 
beradigan bo‘ladi. Mustaqil harakat qilish istagi ko‘payadi. Olti yoshli bolalar 
bolg'a, kurakcha, qaychi, pichoq singari mehnat qurollaridan bemalol foydalana 
oladilar. Shuningdek, ular rasm solishda oddiy qalam va m o‘yqalamdan, 
bo'yoqlardan foydalanish uquviga ega bo‘ladilar. Kattalar ishonchini qozonishga 
harakat qiladilar, ulaming oldida javobgarlik hissini sezadilar. A na shular evaziga 
topshiriqni o ‘z vaqtida va ko‘ngildagidek bajarishga ishtiyoqli bo‘ladilar.
Olti yoshli bolalarda nutq ham juda tez rivojlanadi. Ulaming nutq boyligi 
2500 taga yaqin so‘zdan iborat bo‘Iadi. Shu sababdan ular gap tuzish, suhbat 
ko‘rishni uddasidan chiqadilar. Til qoidalarini bilmasalar-da, amalda ulami to‘g*ri 
qo‘llaydilar. Kattalaming gaplariga, suhbatlariga quloq soladilar. Kattalar bilan 
m uloqotga kirishlari orqali ulardan nutqni uqib olish qobiliyati tu g ‘iladi. Kattalar 
nutqni o ‘qib olish ularda so‘z boyligining ortib borishida muhim ahamiyatga ega.
Olti yoshlilarning ruhiy dunyosi o‘sib borishda, takomillashuvida turli 
xildagi o ‘yinlar alohida rol o ‘ynaydi. Bolalaming yoshi ulg'aygan sari ular 
o ‘yinining mazmuni murakkablashib, turlari ham ortib boradi, o ‘ynash vaqti ham 
cho‘ziladi. Ular o ‘zlarining syujetli o‘yinIarida turmushdagi voqealami namoyish 
qilishga urinadilar. Gumh bo‘lib o ‘ynashda o ‘zaro bir-birlarini tushuna oladilar, 
o‘yin shartiga tez moslashadilar.
M azkur yoshdagi bolalarda atrofdagi narsa va hodisalarga qiziquvchanlik 
bilan idrok qilishi ortib, tabiat va turmush voqealarini kuzatishi rivojlanadi. Bu 
yoshdagi bolalar mayda-chuyda narsalargacha sinchkovlik bilan kuzatadilar. 
Kuzatuvchanlik qobiliyatining o ‘sib borishi bolalarda narsa va hodisalami 
ixtiyoriy esda olib qolish faoliyatini takomillashtiradi. Shuning uchun ham bu 
yoshda bola o ‘rgangan hikoya, yodlagan she’rlarini butun vujudi bilan aytib 
berishga intiladi. Hap bir narsaning mantiqiy tomonini anglab olishga harakat 
qiladi. Katta yoshdagilarga qaraganda olti yoshli bolada u yoki bu narsani eslab 
qolish, esga tushirish, tanish xislati yuqori bo‘ladi.
Olti yoshlilarda ta saw u r doirasining kengayishi xayolning o ‘sishiga olib 
keladi. Xayol tasaw urlarining o ‘sganligi bolalaming rasm solishida, plastilin va 
loydan o ‘yinchoqlar yasashlarida, harakatli na syujetli o ‘yinlarida ko‘zga 
tashlanadi. Bola xayolan turli qiyofaga kirishi mumkin. Shuningdek, bu yoshdagi 
bolalarda kattalaming xatti-harakatlariga aynan taqlid qilishga urinish kuchli 
b o‘ladi. Ular o‘yinlar orqali turli kasb egalarining xususiyatlarini o‘zlarida 
m ujassamlashtirishga harakat qiladilar. 0 ‘z xayollarida vrach bo‘lib, bemorlar