Э. Бе гм а то в, А. М а м а т о в адабий норма назарияси (А дабий н орм анинг типлари) II қисм

йиғиндисидир. Биз ҳам, ҳозирча, нормани кейииги маънода талқин 
қилмоқдамиз. 
•
Ҳар қайси элат, халқ ёкн миллатнинг, шунингдек маълум тилда 
гаплашувчи тил жамоасиникг муайян даврда тилдан фойдаланнш 
даражаси тил системаси берувчи нмконият ва воеиталарни нутқий 
амалиётда ишга солиши турли даражада, нутқий эҳтиёж ва ҳаёт 
талабига кўра бўлади. Бу эҳтиёжни белгилашда тарихий шароат, 
халқнинг хўжалиги, маданий-маъяавий ҳаёти, фалсафий - диний 
қарашларн, этнографияси, кундалик турмуши му"чм роль ўйнайди. 
Шунга кўра, тил тизимиаинг реаллашуки, тил кормада^иникг 
шаклланиши ва ривожи ҳар бир тилда ўзига хос кечади. Натижада бу 
жараён умуман тилнинг ривожига, унинг структураеи такомклига, тнл 
системаскда гоз берувчи жараёнларга таъсир этади. Пировардида 
конкреғ тил нормаси бу тилни бошқа тиллардан ўз тузилиши ва реал 
нормасига кўра фарқлайднган омилга айланади. Маеалан, ҳозирги 
ўзбек тили ўз нормаснга кўра, бир томондан, чет тиллардан 
фарқланадн, 
иккинчи 
томондан, 
қардош 
турқий 
тиллардан 
фарқланади. Шу туфайли ҳам тйл нормасн ўз моҳиятига кўра миикшй, 
ўта миллий характердаги ҳодисадир.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

34
Ўзбек тили умумнормасидага элементлар бир даврнинг эмас, бзлки 
кўппша тарихий даврларнннг маҳсулидир. Тилшунос С.И.Ожегов тнл 
нормасинн: “ Тил пормаси тарихнй тартланган фактдир, у тчлпипг 
тарихий ривозклаииш қонутттлариии, унияг ҳар бир давр учун типик 
бўлган ривоз/сланиш Шенденцияларшт ўзида намоён қилувчи, з/самият 
томонидан ў з тили амолиётида маъқулланувчи ҳ о д и с а д и р - деб