E. A. Abdalina, R. J. Hoshimova



Download 6,52 Mb.
bet9/182
Sana11.07.2022
Hajmi6,52 Mb.
#777631
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   182
Bog'liq
portal.guldu.uz-Darslik

O’qish qoidalari
Kuyidagi jadvalni o’qituvchi yordamida tushuning va o’qib chiqing.
So’zlarni yodlang.

O’qilmaydigan undosh harflar

Harf-
lar



Talaf-fuzi



O’qituvchi bilan ishlash uchun misollar





So’z boshida



k+n

[-n]

,knife (pichoq), know (bilmoq), knock –out (nokaut)

w+r
w+h

[-r]
[h]

,write (yozmoq), ,wrong (noto’g’ri), ,wrote (yozdi)
,who (kim), whose (kimning), ,whom (kimni)
,whole (hammasi, butun)

H



,honest (rostgo’y), ,honour (shon-sharaf), ,hour (soat)

So’z urtasida



-h-



,when (qachon), ,white (oq), ,what( (nima), ,why (nimaga)

-w-



,answer (javob), ,two (ikki) knowledge (bilim)

-t-



,listen (eshitmoq), ,often (tez-tez)

-al-

[a:]

,calm (tinch), ,half (yarim), ,palm (kaft)

-alk-

[ә:k]

,chalk (bo’r), ,walk (yayov)

-igh-

[ai]

,might (qila olmoq), ,light (yorug’), ,fight (kurashmoq)

-eigh-

[ei]

,eight (sakkiz), ,weight (og’irlik)

So’z oxirida








,high (baland), through (oraliq)







,climb [klaim] (yuqoriga tirmashib chiqmoq)
,bomb (bomba), ,column (qator)



O’qish qoidalari uchun mashqlar:

Quyidagi so’zlarda unli harflarni qisqa va alfavit tarzida o’qing:


a) ,neck — bo’yin, ,match — gugurt, ,film — film, ,pencil — qalam,
,brush — cho’tka, ,fifth beshinchi, ,land — yer, ,get — olmoq, ,sun — quyosh.
b) miner — konchi, ,take — olmoq, ,smoke — chekmoq, ,pen — ruchka, ,try — harakat qilmoq, ,huge — baxaybat, ,but — lekin, ,pho,ne — telefon qilmoq, ,five — besh.
s) ,March — mart, ,port — port, ,third — uchinchi, ,sport— sport,
,burn — yondirmoq, ,branch — shoxobcha, ,farm — ferma, ,firm — firma, birth — tug’ilish.
Quyidagi so’zlarni o’qing va o’qilmaydigan undosh harflarni aytib bering:
,hour — soat, ,wreck — avariya, ,write — yozmoq, ,while — o’sha paytda, ,whom — kimga, ,wrong — noto’g’ri, ,knee — tizza, ,straight — to’gri, tekis, ,debt — qarz, ,bomb — bomba.


Grammatika: To be fe’li Indefinite Tense da bo’lmoq, bor bo’lmoq ma’nolarini anglatib, xozirgi, o’tgan va kelasi zamon shakllariga ega:



Present
Indefinite

Past Indefinite

Future Indefinite

I am

he
she } is


it

we
you } are


they

I
he
she } was
it

we
you } were


they

I shall be
he
she } will be
it

we shall be


you } will be
they

So’roq gapda to be fe’li egadan avval qo’yiladi.


Is he a student? U talabami?
Was he a student? U talaba edimi?
Will he be a student? U talaba bo’ladimi?

Bo’lishsiz gapda not yuklamasi to be dan keyin qo’yiladi.




He is not a student U talaba emas
He was not a student U talaba bo’lgan emas
He will not a student U talaba bo’lmaydi


He isn’t a student
He wasn’t a student (Og’zaki nutkda qisqa aytiladi)
He won’t a student


Quyidagi savollarga javob bering


Gapda fe’lning qaysi shaklini qo’llash kerak?
“We … in the classroom” (am, is, are)
“Yes, it was? javob qaysi savolga to’g’ri keladi?
1 . Was the classroom big? Was he a student? Was she in Moscow ?
Are theu at the Institute? gapiga qaysi javob to’g’ri keladi?
1 . Yes, we are. 2. Yes. I am. 3. Yes, theu age.

Nuqtalar o’rniga to be fe’lining kerakli shaklini qo’ying, payt xoli (yesterday [,jestedi]— kecha, last year [la:st, jiә] — o’tgan yili, next year ['nekstjә:] — kelasi yili so’zlariga ahamiyat bering)




1. I... an engineer am
2. We... students is
3. He... a teacher are
4. It... Friday yesterday were
5. Theu ... students last year was
6. You ... a a student next year will be


Ingliz tilidagi darak gapda so’z tartibi

Ingliz tilidagi gapda so’zlarning o’zaro bog’lanishida qo’shimchalar ko’p bo’lmagani uchun gapda ma’no so’z tartibi va predloglar asosida beriladi. Ingliz tilida so’z tartibi qat’iydir, har bir gap bo’lagining o’z o’rni bor.




The students study these plans. Talabalar bu rejalarni o’rganadilar
Agar inglizcha gapdagi so’zlarning o’rnini almashtirsak, ma’nosiz gap tuziladi.


Ingliz tilidagi darak gapda so’z tartibi:



0

Hol


I

Ega


II

Kesim


III to’ldiruvchi



IV

Hol




Pred-
logsiz vosita-
li

To’g’ri


Predlogli vositali

in this
room

every
day



We

He
She



study

gives
reads



us



mathe-matics
lessons
her
notes

to Pete


in this
room

every
day



Jadvaldagi gaplarning kesimi The Present Indefinite (Noaniq qozirgi zamon)da berilgan. Bu zamon ish-harakatni doim takrorlanib turishini va doimiy bo’lib turadigan harakat va xolatni ifodalaydi. The Present Indefinite Tense ning bo’lishli shakli barcha shaxslar uchun (3-shaxs birlikdan tashqari) fe’lning asosiy shaklidan tuziladi. 3-shaxs birlikda fe’l negiziga -s yoki (-es) qo’shiladi.




He speaks English U inglizcha gapiradi.

Gaplarning so’roq va bo’lishsiz shakli yordamchi fe’l do bilan yasaladi, III shaxs birlikda does ishlatiladi. Gapdagi asosiy fe’l hamma shaxslarda ham to yuklamasi tushirib qoldirilgan infinitiv shaklida bo’ladi.


Does he sreak English? (so’roq shakli). Ne does not (doesn’t) speak English (bo’lishsiz shakli). (Indefinite Tenses haqidagi to’la ma’lumot uchun asosiy kursga qarang).
Quyidagi mashqlarni bajaring


Quyidagi so’zlar yordamida so’z tartibi qoidasiga amal qilib darak gaplar tuzing:



  1. books, puts, she, the, table, on

  2. books, to read, by Russian writers, likes, he

  3. mathematics, study, in this room, we, every day

Quyidagi gaplardagi gap bo’laklarini aniqlang, bo’lishli gapda so’z tartibi bo’yicha so’zlarni jadvalga joylashtiring:



0



I



II



III



IV



Xol yoki
aniqlovchi



Ega




Kesim




To’ldiruvchi





Hol




1. Every day he goes there by bus.
2. Most of the students take an active part in social life.
3. Our University trains specialists for different branches of industry.
Umumiy so’roq gapning tuzilishi
Umumiy so’roq gapda savol butun gapga beriladi. Unda so’z tartibi o’zgaradi; gap yordamchi fe’llardan biri be, haue, do yoki modal fe’llar can, may, must bilan boshlanadi.

0



I



II



III



IV



Yordamchi
fe’l

Ega

Kesim

To’ldi-
ruvchi



Hol

  1. Do

  2. Does




you
he

like
live

music?

in Kiev?

Umumiy so’roq gapga qisqa javob beriladi.


1. Yes, I do 2. No. he does’t.


Kishilik olmoshlari
Ingliz tilidagi kishilik olmoshlarida ikkita kelishik bor: bosh va ob’ekt kelishigi. Kishilik olmoshlari bosh kelishikda ega, ob’ekt kelishikda esa to’ldiruvchi bo’lib keladi I (ega) like him (to’ldiruvchi).
Kishilik olmoshlarini esda tuting:



Son


Shaxs


Kishilik olmoshlari



Bosh kelishik



Ob’ekt kelishik



Birlik




1.
3.



I — men
he, she, it — u

me — menga, meni
him, her, it, — unga, uni

Ko’plik




1.
2.
3.



webiz
uou — siz
they — ular



us — bizga, bizni
uou sizga, sizni
them — ularga, ularni





Buyruq mayli
Buyruq mayli buyurish, maslahat, iltimos kabi ma’nolarni anglatadi va infinitiv to yuklamasisiz ishlatiladi.
Go - Bor (ing)!
Take the book — Kitobni ol(ing)!

Buyruq maylidagi fe’l oldidan kelgan do not qisqartirilgan don’t (don t) bo’lishsizlikni anglatadi.




Do not (don’t) take the ren. Ruchkani olma!
Do not (don’t) smoke: Chekma!

Buyruq mayli I va III shaxsda (birlik va ko’plikda) let Q olmosh (ot) Q infinitiv birikmasi yordamida ham berilishi mumkin.




Let me go. Ketishga ruxsat bering.
Let her take the bag. U sumkani olsin.


Let ko’makchi fe’li oldidan kelgan do not (don’t) ta’qiqni anglatadi.


Don’t let him do it U buni qilmasin.
Don’t let the boy go. Bola bormasin.

Download 6,52 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   182




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish