|
KShM va GTMga texnik xizmat ко 'rsatish. Dvigatelning buzilishi va unda hosil bo'luvchi nosozliklarining oldini olish maqsadida avtotransport korxonalarida kompleks profilaktik tadbiilar bajariladi. Bu ishlar diagnostikalash, KXK; 1-TXK, 2-TXK va MX davridagi dvigatel bo'yicha mahkamlash, diagnostikalash, sozlash va moylash ishlari hisoblanadi. Shu jumladan, zamonaviy yengil avtomobillar uchun ham shu maqsadda davriy servis xizmat ko'rsatish ishlarini bajarishda yuqorida keltirilgan operatsiyalar bajariladi. Xizmat ko'rsatish davrida asosiy e'tibor mahkamlash va nazorat-sozlash ishlarigaqaratiladi.
MahJcamlash ishlarini bajarishdan maqsad dvigatel birikmalarini (dvigateining rama tayanchiga, silindr kallagi va karterni silindrlar blokiga va h.k.) germetikligini tekshirishdan iborat. Gaz va sovitish suyuqligining chiqib ketmasligining oldini olish uchun, silindr kallagining blokka mahkamlash momenti tekshiriladi.
Bu vazifa avtomobillarni ishlab chiqaruvchi zavod ko'rsatmasiga binoan belgilangan ketma-ketlikda (3.3-rasm) hamda me'yoriy burash momentida dinamometrik kalitdan (2.13-rasm), avtochiiangar asboblari to'pJamlaridan (2.14-rasm) foydalanilib bajariladi. Cho'yan kaJlaklar issiq holatda, alumin kallaklar esa, sovuq holatda mahkamlanadi.
«КамАЗ-740» (а), «ЗИЛ-130 (b) va «Nexia» (d)
(cf) dvigatellarining silindr kallaklari gaykalarini mahkamlash keima-ketligi.
Dvigatellarda KShM va GTM bo'yicha sozlash ishlari klapan sterjenining yuqori qismi bilan turtgichlar yoki koromislolar oralig'idagi rirqishni sozJash, dvigatel tayanchining rama bilan birikmasini qotirish, silindrlar kallagi va karterni silindr bloki bilan birgalikda qotirish ishlaridan iborat bo'lib, diagnostikalash ishlari natyasiga ko'ra bajariJadi. Klapan tirqishlarini sozlash ishlari 2-TXKda yoki zaruratga ko'ra bajarilib, GTMning ravon ishiashini ta'minlaydi, gaz taqsimlash jarayonini me'yorlaydi, silindrlarning yonilg'i aralashmasi bilan to'lishini ta'minlaydi, bular, o'z navbatida, dvigatelning quwatini va kompressiyaning oshishiga imkon yaratadi.
Silindr, silindr kallagi, shtanga va klapanlarning yuritma mexanizmidagi boshqa detallar dvigatelni isishiga qarab 80-150°C gacha. klapanlar esa 300-600°Cgacha qiziydi. Bunda detallar orasidagi issiqiik tirqishi kamayadi, bu esa detallarni issiqiik ta'sirida deformatsiyalanishiga, kla-panlarni o"z uyalariga zich o'tirmasligiga olib keladi.
Dvigatel ishlaganda, chiqarish klapanida issiqiik tirqishi haddan ziyod kichik bo'lsa, tarelka o'ta qizib ke-tadi, unda yoriqlar paydo bo'ladi, klapan egari yum-shab, gazlar chiqib ketishi oqibatida uning yeyilishi tez-lashadi.
Ikkinchidan, yuqori harorat ta'sirida klapanlar ishlashida kuchli taqillashlar paydo boiadi va gaz taqsimlash mexanizmi detallari jadallik bilan yeyila boshlaydi. Issiqiik tirqishi, odatda, po'lat shchup yordami bilan 20-25°C haroratda aniqlanadi
Buning uchun porshen siqish taktida silindrdagi yuqori chekka nuqtaga keltiriladi va birinchi silindrga tegishli klapanlar bilan koromislo orasidagi tirqish shchup yordamida aniqlanadi va zarur bo'lsa sozlanadi, qolgan klapanlar va koromislolar orasidagi tirqish esa, silindrlarning ishlash ketma-ketligi bo'yicha bajariladi,
Klapanning issiqiik tirqishini sozlashda quyidagilarni e'tiborga olish zarur, tutashuvchi sirtlarning yeyilishi hisobiga ariqcha (4) hosil bo'ladi va u o'lchash jarayonida shchup ostida qoladi. Natijada haqiqiy tirqish shchup bilan o'lchangan tirqishdan katta bo'ladi. Shuning uchun yuritma richagini klapan bilan tutashadigan zonasidagi yo'lini o'lchash uchun indikatordan foydalangan ma'qul.
Gaz taqsimlash mexanizmlaridagi issiqiik tirqishini rostlash va shchup bilan tekshirish shakli:
a-rostiash vinti va klapan tirqishi oralig'i; b-kulachok va fungicli kirgizmasi oralig'i;
d-klapan o'zagi va koromislo tumshug'i oralig'i; 1-shchup; 2-rostlash vinti; 3-klapan qalpog'i: 4-ariqcha; 5-kuIachok; 6-kirgizma; 7-iurigich; 8-gayka; 9-otvyortka; A-yeyilishni e'tiborgj olgandagi kirgizma qalinligi; B-kiigizmaqjilinligi; D-issiqlik tirqishi.
Klassik tuzilishdagi «ВАЗ», «Tico» va «Matiz» avtomobillari gaz
taqsimlash mexanizmining issiqlik tirqishini sozlash shakli:
1-koromislo; 2-sozlovchi vint; 2~kontrgayka.
Ko'pgina avtomobillarda, masalan, klassik tuzilishga ega bo'lgan «ВАЗ» (3.5-rasm), taqsimlash vali kulachoklari bilan koromislo {/) orasidagi tirqishni sozlash sozlovchi vintni (2) burash bilan bajariladi, so'ngra kontrgayka (J) bilan chegaralanadi.
Zamonaviy «Nexia», «Espe-ro» va shunga o'xshash dvigatellar GTM tuzilishlarida gidrokompen-satorlaming paydo bo'lishi klapan mexanizmida tirqish sozlanishini avtomatik ravishda ta'minlaydi, ammo gidrokompensatorlar moyning sifati va uni tozalanish darajasiga judayam sezgirdiiiar. Moyning kokslanishi, yeyilgan va yemirilgan detallaming zarrachalari gidroitargichni qotib qolishiga sabab bo'ladi.
Bu vaqtda mexanizmda hisobga olinmagan zarbli yuklanishlar hosil bo'ladi, natijada, klapan va taqsimlash valini foydalanib bo'lmaslik darajasigacha yeyilishiga olib keladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
