Dunyo siyosiy kartasida ingiliz tilida so`zlashuvchi mamlakatlarning shakillanishi

1957-yil Afrika mustaqillik yili deb e’lon qilingan.

Ma’lumki, I-jahon urushida Yer shari hususan, Afrika qit’asi o’sha davrdagi agressiv davlatlar Buyuk Britaniya, Frantsiya, Italiya, Belgiya, Portugaliya, Ispaniya kabi davlatlar tomonidan bo’lib olingan edi.

Mustamlakachi davlatlarni II-jahon urushida kuchsizlanishi va mag’lubiyatga uchrashi mustamlaka mamlakatlarida milliy ozodlik harakatlarini keskin tus olishiga sabab bo’ldi.

1990 yillarga kelib dunyo siyosiy kartasida kuchli o’zgarish ro’y berdi. Ular quyidagilar:

-GFR va GDR birlashib yagona Germaniya davlatini tashkil topishi.

-Varshava shartnomasi va O’IYoK tashkilotlarini tarqatib yuborilishi.

-Sobiq sovet davlatining parchalanib ketishi natijasida dunyo siyosiy kartasida 15 ta suveren davlatni paydo bo’lishi.

-CHexoslovakiyaning ikki davlat bo’lib parchalanishi. CHexiya-Praga, Slovakiya-Bratislava

-YuFSR dagi siyosiy ahvolni keskinlashuvi va o’zaro janglar natijasida 6 ta suveren davlatlar paydo bo’ldi

1. 
   Xorvatiya-Zagreb;
   
2. 
   Bosniya va Gertsegovina-Saraevo;
   
3. 
   Makedoniya-Skope;
   
4. 
   Sloveniya-Lyublyana
   

5. Serbiya - Belgrad

6. CHernogoriya – Podgoritsa

Ma’lumki, «dunyoda nechta davlat bor?», degan savolga aniq bir javobni aytish birmuncha mushkul. Buning sababini dunyo xaritasida turli maqomga ega hududiy-ma’muriy birliklar - mustaqil davlatlar, jahon hamjamiyati tomonidan to’la tan olinmagan mamlakatlar, maqomi aniqlanmagan, boshqa mamlakatlarga qaram hududlarning mavjudligi bilan izohlash mumkin.

1933 yilda Urugvayning Montevideo shahrida o’tkazilgan xalqaro anjumanda davlat tushunchasiga aniqlik kiritishga ilk bor to`xtalib o’tdi. Anjumanda qabul qilingan, Montevideo konventsiyasi dyob nom olgan yakuniy hujjatda «davlat» tushunchasiga ta’rif berilib, uni siyosiy-geografik birlik sifatida tan olishning quyidagi asosiy to’rtta mezoni belgilandi:

1. Doimiy aholining mavjudligi

2. Ma’lum hududga egaligi

3. O’z hukumatining mavjudligi

4. Boshqa davlatlar bilan tashqi aloqalarni amalga oshirish imkoniyati yetarliligi

Haqiqatan ham, manbalarga ko’ra, davlat xalqaro huquqning sub’ekti sifatida xalqaro munosabatlarning asosiy ishtirokchisi hisoblanadi va muayyan aholiga ega bo’lgan hududda siyosiy hokimiyatni tashkil etishni o’z ichiga oladi.

Montevideo konventsiyasida belgilab berilgan mezonlar hozirgi kunda ham o’z ahamiyatini yo’qotmagan. Birlashgan Millatlar Tashkilotiga yangi a’zolar qabul qilishda ushbu mezonlar qat’iy ravishda hisobga olinadi. SHunga ko’ra, hozirgi kunda dunyoda ushbu mezonlarga to’la javob beradigan 194 ta mustaqil davlat mavjud, deb aytish mumkin. BMT 1945 yil 24 oktyabrda tashkil topgan bo’lib, qarorgohi Nyu-Yorkda joylashgan. (2011 yilning 9 iyulida Sudan ikkiga bo’linib, Janubiy Sudan davlati tashkil topdi va shu yil 14 iyulda BMTga a’zo bo’ldi). Ushbu davlatlardan 193 tasi BMTga a’zo, dunyodagi eng mitti davlat Vatikan - BMTda doimiy kuzatuvchi maqomiga ega.