Dunyo iqtisodiyotga integratsiyalashish Xalqaro Valuta fondi Jahon banki, Osiyo taraqqiyoti banki kabi xalqaro moliya tashkilotlar faoliyatiga qatnashish bir qancha qoidalarga rioya qilishni talab etadi

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati -------------------------------------------------38

Kirish

Dunyo iqtisodiyotga integratsiyalashish Xalqaro Valuta fondi Jahon banki, Osiyo taraqqiyoti banki kabi xalqaro moliya tashkilotlar faoliyatiga qatnashish bir qancha qoidalarga rioya qilishni talab etadi. Bulardan biri mamlakatni iqtisodiy-ijtimoiy rivojlanishini tahlil qilgand makroiqtisodiy ko‘rsatkichlarini bir xil usul va uslublarda hisoblash kiradi. Mamlakatni iqtisodiy holatini, o‘tkazilayotgan joriy chora-tadbirlarini zarurligini, samarasini baholashda iqtisodiy tahlil juda katta ahamiyatga ega. Tahlilni muhim vazifalaridan biri bo‘lib mamlakatda sodir bo‘layotgan jarayonlarni modellashtirishning sifatini oshirish, o‘tkazilayotgan iqtisodiy siyosatni natijalarini aniqlashdir. Makroiqtisodiy tahlil va prognozlash asosiy ilmiy-amaliy yo‘nalishlardan biri boMib, makroiqtisodiy ko‘rsatkichlarini o‘zaro bog‘liqliklarini aniqlab berishga yordam beradi.

Ushbu muammoli ma’ruzalar matnlarini vazifasi bo‘lib, milliy iqtisodiyotni ko‘rsatkichlarini baholash va monitoring o‘tkazishda foydalanadigan usullari to‘plamini o ‘rgatish hisoblanadi. Darslikda mamlakatda ishlab chiqarishdagi tovar va xizmatlami jami hajmini hisoblash, inflatsiya sur’atlarini, ishsizlik darajasini, toMov balansini saldosini va valuta almashtiruv kursini tahlil qilish usul va uslublari hamda ulami prognoz qilish muammolari va ulami yechimini toppish yo‘llari ko‘rib chiqilgan.

Makroiqtisodiy tahlil ko‘rsatilgan iqtisodiy agregatlarni o‘zgarishlarini tushuntirib, iqtisodiyotda kutilmagan o ‘zgarishlami oldini olish va chora-tadbirlarni ko‘rish uchun mamlakat mamuriyatiga belgilarini ko‘rsatishni maqsad qilib qo‘ygan. Mamlakatda sodir bo‘ladigan hollami aniq tahlili va undan keyingi zarur bo‘ladigan siyosatni ishlab chiqish, aniq iqtisodiy va statistik ma’lumotlari sistematik ravishda to‘planishni talab etadi.

Maqsadi - hisobot asoslarini o‘rgatish va mamlakat iqtisodiyotida daromad va boyliklami taqsimotiga, ishlab chiqaruvchilami va iste’molchilami faoliyatiga ta’sir etuvchi, budjet-soliq, pul-kredit siyosatlarni, toMov balansini va tashqi qarzni tahlil qilinayotganda 3 asosiy konsepsiyalar, davlat xarajatlari va kapital qarz siyosati bilan tanishtiradi.

Bozor iqtisodiyoti sharoitida iqtisodiy-ijtimoiy prognozlashtirish - bu, o ‘tmishni, hozirgi zamonning rivojlanish qonuniyatlari, tendensiyalariga asoslangan holatda kelajakni oldindan ilmiy bilish va istiqboldagi rivojlanish maqsadlarini va vazifalarini aniqlashdan iborat. Prognozlashtirish mamlakat iqtisodiyotini boshqarish nazariyasi va amaliyotida katta ahamiyatga ega. Bu fan boshqaruv yechimlami tanlashda asos boMib xizmat qiladi, kelajak maqsadlariga erishish uchun hozirgi paytda iqtisodiy jarayonlarga ta ’sir etish yo‘llarini aniqlaydi.

«Prognozlash» - bu iqtisodiyotni tartibga solish jarayonining yana bir bosqichi yoki mamlakat iqtisodiy - ijtimoiy rivojlanish dasturini ishlab chiqishning bir qismidir. Shu bilan birga bu nisbatan mustaqil fan bo‘lib, o ‘ziga xos bir qancha belgilari bilan farqlanadi: prognozlar direktiv xarakterga ega emas, ulaming miqdor baholari asosan ehtimollik xarakteriga ega, ular ko‘proq darajada sodir boMgan rivojlanish muammolarini aniqlashga va ulami yechish yollarini izlashga qaratilgan.

«Makroiqtisodiy tahlil va prognozlash» fanining predmeti - prognozlashtirish obyektining rivojlanish qonuniyatini o ‘tmishi asosida o ‘rganib, butun bir iqtisodiy majmua va uning tarkibiy qismlari obyektiv asoslangan rivojlanish holatlari, tendensiyalarining vaqt va fazodagi miqdor hamda sifat darajalarini aniqlashdir.

«Makroiqtisodiy tahlil va prognozlash» ning asosiy vazifasi jamiyatni iqtisodiy - ijtimoiy rivojlanish yoMlarini real baholash, bu rivojlanishning maqbul boshqaruv yechimlarini ilmiy asoslash uchun ustuvor variantlami aniqlashdir. Bundan tashqari, u iqtisodiyotning rivojlanish yo‘nalishlarini miqdor va sifat jihatdan tahlil qiladi, muammolami, yangi jarayon va holatlami o ‘rganadi, iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishning ehtimoli yo‘nalishlarini belgilaydi, imkoniyatlami baholaydi, ijtmoiy, iqtisodiy, ilmiy-texnik va boshqa chora - tadbirlami hayotga tatbiq etadi, samarasini aniqlaydi.

«Makroiqtisodiy tahlil va prognozlash» fanining maqsadi - prognozlashtirishning asosiy usullari va'tamoyillarini jamiyatda sodir boMayotgan ijtimoiy va iqtisodiy jarayonlarga moslashgan holda o ‘rganishdan iborat.