Дунё океани деб нимага айтилади?


Қумлар ва қумтошларга тариф беринг



Download 0,9 Mb.
bet55/59
Sana25.02.2022
Hajmi0,9 Mb.
#274309
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   59
Bog'liq
geologiya yakuniy

Қумлар ва қумтошларга тариф беринг.

Қумлар ўлчами 1 дан 0,1 мм гача бўлган доналарнинг бўшоқ аралашмасидан иборат бўлади. Улар доналарининг ўлчамига қараб йирик донали (1 - 0,5 мм), ўрта донали (0,5 -.0,25 мм) ва майда донали (0,25- 0,1 мм) турларга бўлинади. Қумлар аксарият ҳолларда кимёвий нурашга бардошли кварц минералидан таркиб топган бўлади. Тоза кварц қумлари оқ рангли мономинерал жинслардир. Аралаш (полимикт) таркибли қумлар кварц, дала шпатлари, слюдалар, амфиболлар ва б. дан таркиб топган бўлади. Уларнинг орасида аксарият ҳолларда нордон дала шпатлари, камроқ кварц ва бошқа минералларнинг қўшимчаларига эга бўлган аркоз қумлари энг кенг тарқалган. Энг тоза ва сараланган қумлар денгиз ва эол ётқизиқлари ҳисобланади; денгиз ва дарё қумлари думалоқланган, музлик қумлари эса - қиррали шаклга эга бўлиб, қурилишда кенг фойдаланилади. Қумларнинг зарарли қўшимчалари бўлиб гилли ва чангсимон фракция (0,05.- 0,005 мм) ҳисобланади. Қумнинг сифатини қурилиш материали сифатида баҳолашда унинг минерал ва гранулометрик таркиби, доналарининг шакли, ғоваклиги, фильтрация коэффициенти ва б. ҳисобга олинади. Улар керамика, динас, шиша ишлаб чиқаришда бош хом ашё ҳисобланади. Бетон ва ғишт қуюшда, йўл қурилишида, абразив материаллар ишлаб чиқаришда фойдаланилади.
Қумтошлар қум доналарининг турли эритмалар таъсирида цементланиши орқали ҳосил бўлади. Цемент таркибига кўра қумтошларнинг кремнийли, оҳакли, темирли, гипсли, гилли, битумли ва бошқа турлари ажратилади. Кремнийли қумтошлар энг мустаҳкам ҳисобланади. Қумтошларнинг ранги цемент таркибига боғлиқ ҳолда турлича бўлиши мумкин: кремнийли ва оҳакли цементда оқ ва оқиш, темирлида эса сариқ ва қизғиш ва ҳ.к. бўлади. Етарли даражада сувга бардошли оҳакли ва кремнийли қумтошлар қурилишда кенг қўлланилади. Оҳакли қумтошларга осон ишлов берилади, кремнийли қумтошлар мустаҳкам ва бардошли бўлади. Қум ва қумтошларнинг структуравий ва минералогик камолоти муҳим аҳамиятга эга. Мономинерал ёки яхши сараланган қумлар ва қумтошлар (кварцли) ҳар доим халқ хўжалигининг турли соҳаларида қўлланиладиган фойдали қазилма ҳисобланади.


  1. Download 0,9 Mb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   59




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish