Думалаш подшипникларида ўзароалмашинувчанлик думалаш подшипникларининг асосий элементлари

Подшипник ташқи халқасининг жоизлик майдони асосий вал сингари - деталь жисмига, ички халқа жоизлик қиймати- деталь ташқарисига белгиланади. Ички халка диаметри (d) га жоизлик майдони номинал ўлчамга нисбатан минусда, тешик жоизлик майдони плюсда жойлашади. Бу шунинг учун қилинганки, оралиқ ўтқазиш учун тайёрланган валларда таранг ўтқазиш ҳосил бўлади.

• Подшипник ташқи халқасининг жоизлик майдони асосий вал сингари - деталь жисмига, ички халқа жоизлик қиймати- деталь ташқарисига белгиланади. Ички халка диаметри (d) га жоизлик майдони номинал ўлчамга нисбатан минусда, тешик жоизлик майдони плюсда жойлашади. Бу шунинг учун қилинганки, оралиқ ўтқазиш учун тайёрланган валларда таранг ўтқазиш ҳосил бўлади.
• Йиғиш аниқлиги. Подшипникларни тўғри биртекисда ишлашлари учун бир халқани иккинчисига нисбатан қўзғалувчанлигини таъминлаш лозим. Бундай қўзғалувчанлик подшипник конструкциясига, турига, ўрнатиш шартига ва юкланишига боғлиқ ҳолда тирқиш қиймати билан таъминланади. Тирқиш радиал ва ўқ бўйича бўлади.
• Радиал тирқиш S деб айланиш ўқига перпендикуляр текисликда думалаш элементи билан думалаш йўли орасидаги биртомонли йиғинди тирқишга айтилади.
• Радиал тирқишни уч хили бўлиб, улар: бошланғич, ўрнатишдаги ва ишчи. Бу тирқиш қиймати подшипникни иш вазифасига ва унинг иш режимига боглиқдир. Юк қанчалик катта бўлса, тирқиш қиймати шунчалик кичик бўлиши лозим.
• Тирқишни муқобил қийматидан камайтириб юбориш уни ўқ бўйича йўналган кучни қабул қилиш қобилиятини сусайтиради.
• Тирғишни муқобил қийматдан ошириб юбориш уни айланиш аниқлигини сусайтиради, думалаш элементларига тақсимланадиган кучларни бир текисда бўлмаслигини оширади, натижада уни ишлаш муддати камаяди.
• Бошлангич радиал тирқиш -ишлаб чиқариш корхонасида чиқариладиган подшипникдаги тирқиш.
• Ўрнатишдаги тирқиши - подшипник механизм узелига ўрнатилгандан кейинги тирқиш. Ўрнатишдаги тирқиш, ҳар доим таранглик билан ўтқазиш натижасида ички халқа ўлчамини катталашиши ёки ташқи халқа ўлчамини кичиклашиши натижасида бошланғич тирқиш қийматидан кичик бўлади.
• Тўлиқ валга ички халқани қўзғалмас қилиб ўрнатилганда SD = Sн - d1, мм ташқи халқани қад тешигига қўзғалмас қилиб ўрнатилганда Sn = Sн - D1 бўлади: d1 -ички халқа деформацияси, мкм да;