Tadqiqotning maqsad va vazifalari. Milliylik- tashqi belgi emas. U ichki
holatdir. Biror millatning vakili o‘zining qaysi millatga mansubligini bilsa va shu
bilan faxrlansa, unda millat tuyg’usi bor inson sanaladi. Milliy ruh yaqqol ask
etgan asarlarda personajlarning xatti-harakatlari, o‘ylari, sezimlari faqat muayyan
millat vakiligi mansub ekanligi o‘z-o‘zidan anglashilib turadi. Milliy iftixorimiz
sanalgan “Alpomish” dostonining poetikasini o‘rganishda uning ko‘pqatlamli
ekanligiga,doston matnigagina tayangan va undangina kelib chiqqan holda
asardagi millat ruhiyati,turmush yo‘sini badiiy ifodasidagi o‘ziga xos jihatlarni
o‘rganish, dostonning
yuksak badiiyati, ilgari surilgan g’oyaviyligi bilan
ahamiyatli ekanligi ko‘rsatish maqsad etib belgilandi. Ayniqsa, dostondagi
qahramonlarning o‘ta milliyligi, inson orzu-umidlari, qalb manzaralari, yengilmas
matonatini qahramonlar obrazlari orqali ochib berish ham ana shu maqsadlarning
asosini tashkil etadi. Bu maqsadlarni amalga oshirishda vazifalar belgilandi.
–“Alpomish” dostoni– o‘zbek xalqining eng milliy asari. Turkiy ur-odatlar
tarzi, milliy ruh dostonning har satriga singib ketganligini doston syujeti asosida
o‘rganish;
─ dostondagi alohida shaxslar olamini, ularning o‘ziga xos tuyg’ularini, qalb
sezimlarini tabiiyligicha, bor ziddiyatlari bilan haqqoniy tasvirlariga e’tibor
qaratish;
–“Alpomish” dostoni o‘qitish, tarbiya masalasi ham bizga beqiyos ibrat
namunasidir. yetti yoshida ulg’aygan bosh qahramonlar–Hakimbek bilan
Oybarchin endi har biri o‘ziga xos mustaqil hayotga qadam qo‘yadilar. Boybo‘ri
“Endi o‘g’lim savodi chiqib mulla bo‘ldi, o‘g’limga endi shohlik, sipohilik ilmini
o‘rgatayin” deb mulladan chiqarib oldi. Boysari ham Boybo‘riga taassub qilib,
9
Oybarchin qizini maktabdan chiqarib, “chorvadorlik ilmini o‘rgatayin” dedi”. Bu
holat bugungi kunda yosh avlodni o‘qitish va hunar o‘rgatish masalasini bilan
bog’liq ekanligini ko‘rsatish;
-dostondagi qahramonlarning antroponimi (shaxs otlari)ning turkiy asosga
ega ekanligi, milliy o‘ziga xoslik ismlar zamiriga ham singib ketganligiga e’tibor
qaratildi;
–milliylikning ichki holat ekanligi, millatning vakili o‘zining qaysi millatga
mansubligini bilsa, va shu bilan faxrlansa, unda millat tuyg’usi shakllangan
ekanligi doston personajlari o‘y-xayolari, kechmishlari orqali talqin etildi.
“Alpomish” dostoni o‘zbekning milliy ruhiyatini ilg’ash va aks ettirish
jihatidan o‘xshashi yo‘q estetik hodisadirki, asarning badiiy qatlamlariga
chuqurroq kirib borish millat ruhiy dunyosini teranroq anglash, uning bugungi
o‘zbek mma’naviyatini shakllantirishga xizmat qilishi mumkin bo‘lgan jihatlarini
tayin etish ikoniyatini beradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |