Dorivor oʻsimliklar

Eng ko‘p eksport qilinadigan dorivor o‘simliklar:

JENSHEN (GINSENG)

Jenshen (Ginseng) hammaga maʼlum dorivor o‘simlik. Asosan adoptagen va umumiy quvvatlantiruvchi vosita sifatida ishlatiladi. Koreya va Xitoyda jenshenning ildizi taom tayyorlashda qo‘llaniladi. Xitoy anʼanaviy tibbiyotida jenshen umrni uzaytiradi va insonni yoshartirish xususiyatiga ega deb hisoblanadi. Markaziy asab tizimini muqobillashtiradi, arterial bosimni oshiradi, aqliy va jismoniy quvvatni oshiradi. Qonda glyukoza va xolesterin miqdorini kamaytiradi, buyrak usti bezi faoliyatini faollashtiradi.

2019-yilda dunyo bo‘yicha 449,4 mln. dollarli jenshen eksport qilingan, undan 139 mln. dollari Xitoy davlatiga to‘g‘ri keladi.

ZUBTURUM (PLANTAGO)

Tuxumsimon zubturum (lat. Plantago ovata) — Zubturumdoshlar (Plantaginaceae) oilasiga mansub. Tuxumsimon zubturum O‘rta yer dengizida, Kanar orollarida, Hindiston, Eron, Afg‘oniston, Pokistonda yovvoyi holda va AQSHda madaniy holda o‘sadi. O‘simlikning urug‘lari spastik va atonik ich qotishida yumshatuvchi vosita sifatida va surunkali kolitda, shamollash va dioreyada, metabolik sindrom bilan og‘rigan bemorlarning ratsionida ishlatiladi.

2019-yilda eksport hajmi 207,1 million dollardan oshdi, Hindiston davlati asosiy eksportchi hisoblanadi. Ushbu o‘simlikning O‘zbekiston Respublikasida boshqa turlari mavjud.

CHINGIL (LYCIUM)

Chingil (Lycium) turkum o‘simliklar Ituzumdoshlar (Solanaceae) oilasiga mansub, 88 ta turni o‘z ichiga oladi. Hamma joyda tarqalgan, subtropik zonalarda ham. Quruq yerlarga joylashadi, baʼzida sho‘rlangan tuproqlarda uchraydi. Oddiy chingil (Lycium barbarum) zaharli emas, mevasi quritiladi. Xitoy tibbiyotida quruq mevalari (lat. Fructus Lycii) bosh aylanishida, ambliopiyada va umumiy quvvatlantiruvchi vosita sifatida ishlatiladi. Mevasi immunnostimulyator, qandli diabetda hamda ozish uchun ishlatiladi, metobolizmni yaxshilaydi, teri qarishini sekinlashtiradi.

2019-yilda 94,4 mln dollar. Xitoy davlati chingil eksporti bo‘yicha yetakchi mamlakat hisoblanadi. O‘zbekistonda 3 ta turi o‘sadi.

ANGELIKA YOKI ARHARO‘T (ANGELICAE)

Angelika yoki Arharo‘t (lat.Angelica) – Ziradoshlar (Apiaceae) oilasiga mansub. Ko‘pgina turlarining ildizida kumarin va oshlovchi moddalar mavjud. Baʼzi turlari dorivor sifatida ishlatiladi. Xitoyda arharo‘tni “ayollar jensheni”, “ayollar o‘simligi” va “xitoy o‘simliklari malikasi” deb nomlanadi. Ayollarda klimakterik va balog‘at davrlarida garmonal muvozanatni tiklashga yordam beradi. Xitoy arharo‘ti kardioprotektiv samara beradi. Arharo‘t qon aylanishini normallashtiradi, qon tomirlarida tromblar hosil bo‘lishini oldini oladi. Arharo‘t tarkibidagi biologik aktiv polusaxaridlar oshqozon va o‘n ikki barmoqli ichakda yara hosil bo‘lishini oldini oladi va jigarni toksinlardan himoya qiladi. 2019-yil jahonda 31,8 mln. dollarlik eksport qilingan. Xitoy davlati asosiy eksportchi hisoblanadi.

PINELLIYA (PINELLIA)

Pinelliya (Pinellia) — Aroiddoshlar (Araceae) oilasiga mansub ko‘p yillik o‘tsimon o‘simlik. Pinelliyaning ildizpoyasi va poyasi yo‘talga, ko‘ngil aynishiga, bosh aylanishiga hamda isitma tushiruvchi va terlatuvchi sifatida ishlatiladi. O‘simlik taloqning ishlashini yaxshilaydi. O‘simlikni mandarin po‘chog‘i va zanjabilning ildizi bilan qaynatib ishlatilganda yo‘talda, balg‘am ko‘chirishda, ko‘ngil aynishida yuqori samara beradi. O‘simlik ekstraktlari isitma tushiruvchi, shamollashga qarshi, tinchlantiruvchi, og‘riq qoldiruvchi vosita sifatida ishlatiladi. Gipertonik kasalliklar va yuqumli gepatit, xoletsistit, jigar sirrozi, o‘t tosh kasalliklarida ishlatiladi.
2019-yilda o‘simlikning eksporti butun jahon bo‘yicha 25 mln. dollardan oshgan, Xitoy davlati eng ko‘p eksport qilgan.