Dorivor o’simliklar resursshunosligi fanidan o’quv-uslubiy qo’llanma

aniqlash.   

 

Dorivor  o’simliklarni  muhofaza  qilish  –  bu  atrof  muhitni  yoki  tabiatni  qo’riqlashdеk  katta  bir 

vazifani  bir  qismidir.  Tabiatni  qo’riqlash  –  bu  bajariladigan  tadbirlar  tizimidan  iborat  bo’lib, 

tabiiy  rеsurslarni  (DO’)  saqlash,  ulardan  tеjamli  foydalanish  va  ularni  qayta  tiklanishi  kabi 

ishlarni  o’z ichiga  oladi.   

         20  asrning  30  chi  yillaridayoq  tabiiy  rеsurslarni  kamayib,  yo’qolib  kеtish  xavfi,  nafaqat 

to’ldirilmaydigan  foydali qazilmalar (nеft, ko’mir va boshqalar), xatto o’rni  to’ldiriladigan,  ya'ni 

qayta  tiklanishi  mumkin bo’lgan  (o’simliklar  va  hayvonot olami)  ma'lum bo’lib qoldi.  XVI asr 

ning  oxiridan  20  asrning  70  yillarigacha  100  dan  ortiq  tur  qushlar,   20  tur  suvda  yashaydigan 

yirik  kit:  kashalot  va  boshqalar  yеr  yuzidan  yo’qolgan.  Xalqaro  tabiatni  qo’riqlash  tashkiloti 

(MOOP)ning  ma'lumotiga  ko’ra,  har  haftada  o’simlikning  1  turi  yo’qolmoqda,  hamda  ularning 

har o’ninchisi  batamom  yo’qolishi  xavfi  ostida.   

O’simlik olami asta-sеkin o’zining  har  xilligi  va  yaxlitligini  yo’qotmoqda.  Yer  yuzining 1/6-1/4 

gacha  qismi  tabiiy  o’simliklar  bilan  qoplanmaganligi  ma'lum.  Arеal,  qimmatli  (noyob) 

o’simliklarni  tarqalganligi,  shu  jumladan  dorivor  o’simliklar  soni  kamaymoqda. 

      Laboratoriya  mashg’ulotining  texnologik xaritasi 

Mavzu 

Dorivor o’simliklarning biologik,  ekspluatatsion  zahirasi  va  har  yilgi 

tayyorlov  hajmini  aniqlash.   

Maqsad va vazifalar   

Talabalarga  dorivor  o’simliklarning  biologik  eksplutatsion  zahirasi 

va  har  yilgi  tayyorlov  hajmini  aniqlash  va    ularni  tahlil  qilishni 

o’rganish.   Talabalarni mustaqil ishlashga va aniq xulosa chiqarishga 

erishish.   

O’quv 

jarayoninig 

mazmuni 

Talabalarga  tabiiy  resurslar,  ularning  zahiralari,  ulardan  oqilona 

foydalanish,  mavjud  o’simliklar  qoplamini  saqlab  qolish,  yo’qolib 

borayotgan  va  yo’qolish  xavfi  mavjud o’simliklarni  saqlab qolish  va 

ulardan  maqsadli  foydalanishga  o’rgatish.   

O’quv 

jarayonini 

amalga 

oshirish 

tehnologiyasi 

Usul  –  “aqliy  xujum”,  “munozara”,  “tushuntirish”,  “kichik 

guruhlarda  ishlash”. 

Shakl  – laboratoriya  mashg’uloti,  guruhlarda  va yakka holda.   

Vosita  –doska, jadvallar,  tarqatma  materiallar.   

Nazorat  –  yozma  va  og’zaki  savol-javob,  kuzatish,  o’z-  o’zini 

nazorat  qilish. 

Baholash  - rag’batlantirish,  100 balli  reyting  tizimi  asosida. 

---

 

44 

Kutiladigan  natijalar 

O’qituvchi:    talabalarning  mavzuni  to’liq  o’zlashtirishga  va  ularda 

dorivor  o’simliklarning  biologik  eksplutatsion  zahirasi  va  har  yilgi 

tayyorlov  hajmini  aniqlash  va    ularni  tahlil  qilishni  o’rgatishga 

erishadi.   

Barcha  talabalarni  baholaydi  va  keyingi  o’tkaziladigan  o’quv 

ishlariga  rag’batlantiradi. 

Talaba:  yangi  mavzuni  o’zlashtiradi,  faollashadi,  qiziqish  orttiriladi, 

qisqa  vaqt ichida  ko’p ma’lumotga  ega bo’ladi. 

Kafolatlangan  natija  oladi,  o’z-  o’zini  nazorat  qilish  va  bajarilgan 

ishlar  natijalari  bo’yicha  xulosa  chiqarishni  o’rganish. 

Kelgusi  rejalar  (tahlil, 

o’zgarishlar) 

O’qituvchi:  yangi  pedagogik  va  axborot  texnologiyalarini 

o’zlashtirish  va  o’quv  jarayoniga  tatbiq  etish,  takomillashtirish.  O’z  

ustida  ishlash,  pedagogik  mahoratini  oshirish. 

Talaba:  mustaqil  ishlashni  o’rganish.  O’z  fikrini  himoya  qila  olish. 

Mazkur  mavzu  bo’yicha  qo’shimcha  ma’lumotlar  topish,  ularni 

o’rganish,  o’z  fikri  va  guruh  fikrini  tahlil  qilib  bir  yechimga  kelish, 

bilim  va ko’nikmalarni  shakllantirish.