Dori vositalarining sanoat texnologiyasi

2
O) 
m
1
 
m
2
 
% 
m
1
 
m
2
 
% 
m
1
 
m
2
 
% 
m
1
 
m
2
 
% 
3 
10,111 
- 
- 
10,061 
- 
- 
10,019 
- 
- 
10,021 
- 
- 
6 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
9 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
12 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
10,126 1,05 
24 
- 
- 
- 
- 
10,127 1,08 
10,142 1,21 
48 
- 
- 
10,082 0,21 
10,150 1,31 
10,164 1,43 
72 
10,146 0,35 
10,105 0,44 
10,174 1,55 
10,189 1,68 
144 
10,165 0,54 
10,129 0,68 
10,186 1,67 
10,204 1,83 
216 
10,173 0,61 
10,144 0,83 
10,201 1,82 
10,231 2,10 
Indometatsin quruq qiyomining turg’unligiga qadoqlovchi idish va tashqi muxit namligining 
ta’sirini o’rganish natijalari 
(Polietilendan - DST 16338-85E tayyorlangan idish STPUz 2313-01-95) 
Vakt, 
soat 
O’rganilgan nisbiy namliklar 
58% (NaBr) 
79% (NH
4
Cl) 
90% (ZnSO
4
) 
100% (N
2
O) 
m
1
 
m
2
 
% 
m
1
 
m
2
 
% 
m
1
 
m
2
 
% 
m
1
 
m
2
 
% 
3 
10,106 
- 
- 
10,008 
- 
- 
9,996 
- 
- 
9,998 
10,101 1,03 
6 
- 
- 
- 
- 
10,101 1,05 
10,323 3,25 
9 
10,116 
0,1 
10,322 3,14 
10,208 2,12 
10,523 5,25 
12 
10,224 1,17 
10,410 4,02 
10,361 3,65 
10,614 6,16 
24 
10,346 2,37 
10,580 5,71 
10,436 
4,4 
10,621 6,23 
48 
10,435 3,25 
10,612 6,03 
10,541 5,45 
10,632 6,34 
72 
10,521 4,11 
10,620 6,11 
10,621 6,25 
10,641 6,43 
144 
10,616 5,05 
10,623 6,14 
10,629 6,33 
10,644 6,46 
216 
10,622 5,10 
10,628 6,19 
10,631 6,35 
10,645 6,47 
 
Tayyor maxsulotni saqlanish muddatini belgilash. 
Tayyor dori turlari texnologiyasini yaratish yoki takomillashtirish borasida amalga 
oshiriladigan ilmiy tadqiqot ishlarining yakuniy bosqichi bu-texnologik va biofarmatsevtik 
ko‘rsatkichlari bo‘yicha maqsadga muvofiq deb topilgan tarkib va texnologiyaning asosida 
tayyorlangan dori turlarining turg‘unligini aniqlashdan iboratdir. Ma’lumki dori turlarini 
tayyorlashda qo‘llaniladigan yordamchi moddalar o‘z ta’sirini dori turi tayyorlangandan so‘ng 

---

271 
saqlanadigan davrda asta-sekin namoyon qilib borishi mumkin. Xuddi shunday ta’sir qo‘llaniladigan 
texnologik usul asosida ham yuzaga kelishi mumkin. SHuni alohida ta’kidlab o‘tish kerakki 
tayyorlangan dori turlari saqlanish davomida nafaqat dorivor moddaga ta’sir ko‘rsatilib, unnig 
faolligi ortishi, kamayishi yoki umuman yo‘qolishi kuzatiladi, balki dori turiga xos bo‘lgan sifat 
ko‘rsatkichlari: tashqi ko‘rinishi, mustaxkamligi, parchalanish vaqti, eruvchanligi kabilarni 
o‘zgarishi ham kuzatilishi ham mumkin. Bunday o‘zgarishlar asosida ta’sir etuvchi modda o‘rtasida 
yoki yordamchi modda o‘rtasida yoki yordamchi modda va yordamchi modda o‘rtasida, shuningdek, 
ta’sir etuvchi modda va yordamchi moddalarning texnologik jarayonlar ta’sirida kuzatilishi mumkin 
bo‘lgan kimyoviy o‘zaro ta’sirlar, kislotali, asosli, tuz ko‘rinishidagi kimyoviy modifikatsiyalarga 
aylanishi, 
parchalanishi, 
oksidlanish-qaytarilish 
jarayonlari, 
yoizik-kimyoviy 
o‘zgarishlar, 
polimerlanish, eruvchanlikning o‘zgarishi, gigroskopiklik holatini ortishi, kolloid hosil bo‘lishi 
kabilar kuzatilishi mumkin. Dori turi o‘z xususiyatlariga ko‘ra etarlicha turg‘unlikka ega bo‘lgan 
holatda ularning xususiyatlariga mos kelmaydigan joylash idishlarining qo‘llanilishi yoki idishlarga 
joylangan dori turlarini talablar darajasida bo‘lmagan sharoitlarda (yuqori yoki juda past nisbiy 
namlikka ega bo‘lgan xonalarda, tashqi muhit xarorati yuqori yoki past bo‘lgan yoki quyosh nuri 
to‘g‘ridan-to‘g‘ri tushadigan sharoitlarda) saqlanishi ham dori turlari turg‘unligiga salbiy ta’sir 
ko‘rsatishi mumkin. 
Tabletka dori turlarining xar bir seriyasini kontur-uyachali qadoqlash idishi (DST 64-744-6-
81), plastmassa qopqoqli qo‘ng‘ir rangli shisha idish (TST 64-287-81), burama plastmassa qopqoqli 
(TST 64-20-8780) qo‘ng‘ir rangli shisha idish (TST 64-2-71-80)larga joylandi va tegishli yorliqlar 
bilan yorliqlandi. SHu usulda tayyorlangan tabletka dori turlari alohida-alohida karton qutilarga 
joylashtirilib, tabiiy usulda olib borilgan tadqiqotlarda karton qutilardagi dorilar erto‘la 
omborxonalarining laboratoriya xonalaridagi peshtaxtalarida saqlandi. Bunda tadqiqotlar olib 
borilayotgan xonalarning xarorati yil davomida oralig‘ida, nisbiy namlik oralig‘ida bo‘lishi 
kuzatildi. Tadqiqotlar davomida xar 6 oy oralig‘ida nazorat ostidagi tabletka namunalari tanlab 
olinib, ularni tegishli MTH lari talablariga asosan tekshirib ko‘rildi. 
Ma’lumki dori turlari turg‘unligini tabiiy sharoitlarda o‘rganish bir muncha haqqoniy 
natijalarni beradi. Chunki bunda tajriba sharoitlari amaliyotga yaqindir. Biroq bu usulda tajribalarni 
uzoq davom etishi sababli “Tezlashtirilgan usul” da dori vositalarning turg‘unligini o‘rganish tavsiya 
etilgan bo‘lib, u yo‘riqnoma xujjatga asosan amalga oshiriladi. Ushbu yo‘riqnomaga asosan 
xususiyatga ega bo‘lgan dori turlarini yaroqlilik muddatlarini “Tezlashtirilgan usul” da amalga 
oshirish tavsiya etilmaydi.