“Дори воситалари сифатини аниқлашда қўлланиладиган

Оптик зичликни аддитивлик қонуни

• Текшириладиган эритмада бир нечта ютадиган модда бўлса, уларнинг оптик кўрсаткичининг йиғиндиси эритманинг умумий оптик кўрсаткичига тенг бўлишини тасвирлайди. Агарда эритмада М, N, Р ва Q моддалар бўлсая, уларнинг ҳар бирининг оптик кўрсаткичи мос равишда

• Ушбу оптик кўрсаткичларининг йиғиндиси эритманинг умумий оптик кўрсаткичини

• ни ташкил этади.

Ютилишнинг асосий қонунидан четланиши

• Бугер-Ламберт-Бер қонуни концентрациянинг муайян чегараларидангина тўғри чизиқлидир. Шу чегаралардан четга чиққанда қонуннинг тўғри чизиқлилигига ажралмайди. Бунинг бир неча сабаблари бор. Шу сабаблардан бири нурнинг монохроматик бўлмаслигидир, чунки қонунни келтириб чиқарганда асосий шарт сифатида нурнинг монохроматиклигига қўйилган эди. Аслини олганда аниқ монохроматик нурни ҳосил қилиш жуда қийиндир, чунки ҳар қандай нур бошқа тўлқин узунлигига эга бўлган нур билан бирга бўлади. Уларни аниқ ажратиш масаласи ниҳоятда қийин масаладир. Нурнинг монохроматик эмаслиги оқибатида ютилиш қонунида четга чиқишнинг тушуниб олиш учун тўлқин узунликлари 1 ва 2 интенисвликлари J1 ва J2 бўлган нурлар текшириладиган модда эритмасига тушаяпти деб қаралади.

2. Монохроматикликдан ташқари нурнинг модда эритмасига тушганда сочилиши ҳам қонундан четга чиқишга олиб келади. Линза, кўзгу ва бошқа оптик материаллардан қайтган ва сочилган бегона нурлар Jс манбадаги барча тўлқин узунликларига эга бўлган нурлардир. Шунинг учун ҳам текшириладиган моддага Jо нургина эмас, балки Jс + Jо нур ҳам тушади ва унинг оптик кўрсаткичи D1 бўлса, бу қиймат D дан кичик бўлади, чунки

• 2. Монохроматикликдан ташқари нурнинг модда эритмасига тушганда сочилиши ҳам қонундан четга чиқишга олиб келади. Линза, кўзгу ва бошқа оптик материаллардан қайтган ва сочилган бегона нурлар Jс манбадаги барча тўлқин узунликларига эга бўлган нурлардир. Шунинг учун ҳам текшириладиган моддага Jо нургина эмас, балки Jс + Jо нур ҳам тушади ва унинг оптик кўрсаткичи D1 бўлса, бу қиймат D дан кичик бўлади, чунки

• Jо + Jс Jс
• D1 = lg -------------- D = lg --------
• J1 + Jc J

• Эритмага тушаётган сочилган нурнинг интенсивлиги тешикнинг катталигига бевосита боғлиқ. Эритмага тушишдан олдин нурни махсус светофильтрлардан ўтказиш унинг сочилиш таъсири камайтиради.