Dori turlari texnologiyasi kafedrasi farmatsevtik texnologiya

 
14 - Ma’ruza. 
MAVZU 14. Emulsiyalarning xususiy texnologiyasi. Ularga dori moddalarni qo‘shish 
qoidalari, sifatini baholash. 
Ma’ruza maqsadi:
emulsiya nima, hosil bo’lish yo’llari, GLB ko’rsatkichlari va ularning 
emulsiya turg’unligiga ta’siri, emulsiya tipi aniqlash bilishlari kerak.
 
 
Reja: 
1. Urug’li emulsiyalar.
 
2.Emulsiyalarni tayyorlashning uziga xos xususiyati.
 
3.Emulsiyaga dorivor modda qushish tartibi.
 
4.Emulsiya sifatini baxolash kursatgichlari. 
Tayanch atama va iboralar: 
emul’siya, emulgator, gidrofil-lipofil balance (GLB), suv-
moy, moy-suv, continental, ingliz, Ibn Sino usuli, emulgirlash, moyli emul’siya, urug’li 
emul’siya. 
Yog’li emulsiyalar (Emulsa oleosa) 
Hamma yog’li emulsiyalar, agar retseptda yog’ning nomi ko’rsatilmagan bo’lsa, DF ga 
asosan bodom yoki unga o’xshash o’rik, shaftoli yog’idan tayyorlanadi. Agar yog’ning miqdori 
ko’rsatilmagan bo’lsa, 100 g emulsiya tayyorlash uchun 10 g yog’ olinadi. Emulgatorning nomi 
ko’rsatilmaganda, uni tanlash texnolog ixtiyorida bo’ladi. Tayyorlangan emulsiyalar zarur 
bo’lganda ikki qavatli dokadan suziladi. Emulsiyalarning bir xilligini ta’minlash maqsadida 
gemogenizatorlardan o’tkaziladi. Bunda yog’ tomchilari bir xil katta-kichiklikda bo’ladi. yog’li 
emulsiyalarni tayyorlashda quyidagi usullarning birini qo’llash mumkin. 
Birinchi usul
. 
Kontinental usul
. yog’ni hovonchada ma’lum qismdagi emulgator va shu 
emulgatorni erishi, bo’kishi uchun etadigan suv bilan aralashtiriladi. Aralashma o’ziga xos ovoz 
chikkuncha yaxshilab eziladi. SHunda kaymokka o’xshash massa hosil bo’lib, suv tomchilari 
dumalamasdan,aralashib ketadi. Ovozning chiqishi yog’ tomchilarini turg’un ximoya parda xavo 
bilan o’rab olinib, bo’laklarga bo’linishidan dalolat beradi. Birlamchi emulsiya hosil bo’lgandan 
keyin, yana bir marta yaxshi aralashtirib, qolgan suvni oz-ozdan qo’shiladi. Emulgirlash davrida 

---

hovoncha dastasini "spiral" ravishda faqat bir tomonlama harakatlantirish kerak. yog’ tomchilari 
bu paytda ip shaklida cho’zilib, ximoya parda bo’laklarga bo’linadi. Agar emulgirlash davrida 
hovoncha dastasini har tomonlama harakatlantirsak, emulsiya hosil bo’lishi ancha sustlashadi. 
Hovonchaga har doim birinchi bo’lib emulgator, keyin esa yog’ olinadi. YUmaloqlangan narsa 
hosil bo’lmasligi uchun emulgator va hovoncha quruq bo’lishi kerak. yog’ bilan suvning kerakli 
miqdori olingan vaqtdagina emulgator emulgirlash ta’sirini ko’rsatadi. Agar yuqorida aytilgan 
shartlarga e’tibor berilmasa, emulsiya turg’un bo’lmaydi yoki butunlay hosil bo’lmasligi 
mumkin. Ayniqsa "birlamchi emulsiya" hosil bo’lmasdan qolgan suvni qo’shish mumkin emas. 
Agar emulsiya hosil bo’lmasa, yog’ tomchilari suv qo’shilgandan keyin ham ajralib chiqsa, uni 
to’grilash mumkin emas. qaytadan tayyorlash kerak.