Donni saqlash va dastlabki ishlash texnologiyasi

ancha qiyin b o id i. Bunga sabab, bir tomondan donning murakkab
tuzilishi undagi xususiyatlarning doim iy o ‘zgaruvchanligi, jumladan
tashqi sharoit ta’sirida. Boshqa tomondan qayta ishlash uchun
qabul qilingan don xususiyatlariga k o ‘ra sifat k o ‘rsatkichlari
va nisbiy sarf-xarajati b o ‘yicha mahsulot oqim ining o ‘zgarishi
hamda texnologik tizimlardagi rejimlar 
o ‘zgaruvchanligidir. Un
va yorma tayyorlash zavodlarida texnologik jarayonlar tuzilishi
110

---

k o‘p jihatlari umumiylikka ega. D onni bir qator muhim tayyorlov
operatsiyalaridan so'ng, qayta ishlashga yuboriladi. U yerda
maydalash (yanchish, tozalash) asosida mahsulotdan un yoki
yorma k o‘rinishda endosperm (yadro) ajratib olinadi. U n tayyorlash
zavodlaridagi texnologik jarayonlarda ABTning m eyoriy ishlashini
taminlash uchun un tortishda ishlatiladigan don partiyasini
elevatorda shakllantirish muhim ahamiyatga egadir. Buning uchun
donning fizik-kim yoviy va strukturaviy, mexanika xususiyatlarini
hamda texnologik parametrlarini barqarorlashtirish zarur b o ‘ladi.
Unning yuqori ozuqaviyligi va vitam inga boyligini taminlash
hamda nonboplik xossalarini yaxshilash uchun esa biokim yoviy
xususiyatlarini mustahkamlash kerak b o ‘ladi. B u masalani hal
etishda donning shaffofligi, vazni, o ‘lchami b o ‘yicha tekisligi,
qattiqligi, kleykovina tarkibi va sifati, nam ligi, gaz hosil qilishi
hamda gaz saqlash xususiyatlari kabi sifat k o ‘rsatkichlari hisobga
olinishi lozim .
Shuni aniq aytish mumkinki, subyekt tomonidan m a’lumotlarga
q o ‘lda ishlov berilsa, bu k o ‘rsatkichlar b o ‘yicha un tortish
parametrlarini barqarorlashtirib b o ‘lmaydi. Amalda uchta k o ‘rsat-