Donni saqlash va dastlabki ishlash texnologiyasi

1-rasm. Don mahsulotlariyerga ко ‘mi/gan holda katta-katta
xumlarda saqlash.
2-rasm. Don mahsulotlarini ко
‘zada yerga ко ‘milgan holda
saqlash.
6

---

Qadim iy qabilalarning don mahsulotlarini saqlash usullari bir- 
, biridan farqi aytarli katta bo'lm agan. M isrda don mahsulotlari 
to ‘qilgan savatlarda yerga qazib k o ‘mib saqlangan. Bu savatlar 
kulbalar oralig‘iga joylashtirilgan.
3-rasm. Don mahsulotlarini yerto 4alar da katta-katta savatlarda
saqlash.
4-rasm. Qadimgi davrda donni saqlaydigan va hozirgi elevatorlar
ко ‘rinishi.
\
S
'
Г
,
м .
7

---

Yaqin Sharqda don m ahsulotlari yer to'lalarda katta-katta 
xum larda saqlash keng q o ‘llanilgan. Bunday xumlar to ‘g ‘ridan- 
to ‘g ‘ri maxsus y erto ‘lalarda yasalgan, ularning balandligi ikki m etr 
va undan ortiq b o ‘lgan.
B izning asrim izgacha b o ‘lgan to ‘rt m ing yillikda qadimiy Elam 
davrida donni saqlaydigan hozirgi elevatorlar k o ‘rinishidagi ochiq 
yer ustida paxsadan qurilgan om borlar tam g'alarda aks ettirilgan. 
O m borlar silindr shakldagi k o ‘rinishga ega b o ‘lgan. Usti ochiq 
tuyniklar yordam ida silindrlar don bilan to ‘ldirilgan va bu g ‘doyni 
har xil zararkunandalardan him oyalashga yordam bergan.
5-rasm. Qadimgi davrda donni konussimon idishlarda germetik
holda saqlash.
yf* ^ ftu rrtttn rn rn
6-rasm. Qadimgi Grek va Rimli olimlarni,
bug ‘doyni saqlash usullari.
8

---

Qadimgi Grek va Rim olimlari, shoirlari o ‘z asarlarida bug‘doyni 
saqlash usullari haqida yozib qoldirishgan. B u asarlar shu kunda 
nodir asarlar sifatida saqlanadi. Eram izdan avval II asrda yozilgan 
“D ehqonchilik” haqidagi K atona asarida k o ‘pgina maslahatlar: 
donni saqlash, sig ‘im lam i qurish, zarar kunandalardan him oyalash 
uchun tavsiyalar, k o ‘rsatm alar yozilgan. Shunday tavsiyalardan biri- 
da “Q urt-qum ursqalar va kem iruvchilar donlarga zarar yetkazm asli- 
gi uchun nim a qilish kerak? Zaytun quyqum iga loyni qorishtirib 
unga ozgina boshoq qoldiqlaridan q o ‘shib loyni nam ini shimdirib, 
bir oz quritib suvini siqib, butun om borni quyqum bilan suvab us- 
tidan zaytun quyqum ini purkab, qurishini kutish kerak. U ndan so'ng 
sig'im ga donni joylashtirish mum kin. A na shunda donni har qanday 
zarar kunandalardan asrash m um kin deb m aslahat bergan”.
Qadimiy rim liklar donni saqlash usullarini qadimiy asarlarida -
“Varron” Kolumellani kabilarda yozib qoldirishgan. Ayniqsa Rim lik 
fan arbobi R linniy Starshiy “Tabiiy tarix” asarida boshoqli ekinlam i 
saqlash haqida am aliy tavsiyalar yozib qoldirgan.