Donlarni qayta ishlashni istiqbollari va yangi texnologiyalar

Don sifatining buzilishi

1. bakteriya,zamburug’ kabi mikroorganizmlar tufayli

2. begona o’simliklar urug’lari

3. ombor zararkunandalaridan kelib chiqishi mumkin.

Don mikroflorasi. Don yuzasida ma’lum miqdorda mikroorganizmlar tushadi. Bular asosan spora hosil qiluvchi bakteriyalar bo’lib, sut kislotasi bakteriyalari, mog’or zamburug’lari, ichak tayoqchalaridan iborat. Donda mikroflora ko’payishi uchun asosiy muhit dondagi namlikning 15 % yoki undan oshib ketishi hisoblanadi. Bu sharoitda ko’paygan mikroflora biokimyoviy jarayonni tezlashtiradi va issiklikni ko’p miqdorda ajratib, donni 70⁰Сgacha qizdirib, uni buzilishiga olib keladi. Donning odamlarda kasallik chaqiruvchi toksik xususiyati fitopatogen mikroflora ta’sirida zararlanishi gigienik ahamiyat kasb etadi. Fitopatogen mikrofloraga mog’or, qorakuya zamburug’i, fuzarium kabi turli zamburug’lar kiradi.

Mog’or zamburug’lari. Don qobiqlari butunligini buzib, endospermaga kiradi. Ularning bahzilari odamlarda kasallik chaqiruvchi aflotoksinlar ajratadi. Kuya zamburug’i o’sish jarayoniga ta’sir etib, qobiq tagida ko’p miqdorda spora hosil qiladi. Bunda don tez maydalanib, sporalar tarqab ketadi. Qorakuya ko’pincha javdarni zararlaydi. Zamburug’ sporalari o’sayotgan boshoqda tushgach, to’q binafsha rangli uzaygan javdarni hosil qiladi. Javdar sporalari tarkibida toksik modda saklaydi. Ular issiklik bilan qayta ishlanganda o’z xususiyatini yo’qotmay, kasallik kelib chiqishiga sabab bo’ladi. Davlat standartlariga ko’ra donda kuya va qora kuya miqdori 0,5 %, unda 0,06 % dan ko’p bo’lmasligi kerak. Un. Un bug’doyning qayta ishlangan mahsuloti bo’lib, un tayyorlash uchun guruch, makkajo’xori, arpa, bug’doydan foydalaniladi. Un tayyorlash jarayoni bir necha bosqichdan tashkil topgan bo’lib, donni tozalash va uni yanchishdan iborat.

Donni tozalash jarayoniga uni qumdan, tuproqdan, mikoorganizmlardan va boshqa chiqindilardan ajratish kerak. Unning organoleptik ko’rsatkichlarini baholash.Organoleptik xususiyati don mahsulotining turiga, olinish darajasiga va saqlash muddatiga bog’liq.

Laboratoriya tekshirishini o’tkazish, ularning natijasi va xulosasini qayd etish. Laboratoriyada na’munalarni tekshirish DavSTda yoki maxsus gigienik tekshirish usullariga muvofiq o’tkaziladi. Mahsulotning laboratoriya tekshirish natijalari maxsus laboratoriya blankasiga yoziladi.

Oziq-ovqat mahsulotlarini sanitar ekspertizadan o’tkazishdan maqsad aholini sifatli oziq-ovqat mahsulotlari bilan ta’minlash va mahsulotlarni ozuqaviy qiymati va inson salomatligi uchun bexatarligini nazorat qilishdan iboratdir. Mahsulotlarning sifati ularga qo’yilgan ishlab chiqarayotgan korxonalarga mamlakat tomonidan belgilab berilgan standart va mehyorlarga bog’liq. Mahsulotlarni saqlash, tashish va tarqatish jarayonida o’zining birlamchi xususiyati, tashqi ko’rinishi, xidi o’zgarishi’ mahsulotga zararli aralashmalar va mikroorganizmlar tushib ularni zararlashi mumkin. Sifatiga qarab mahsulotlar quyidagi toifalarga bo’linadi: