Don tozalash mashinalarining turlari Don tozalash mashinalari vazifasiga

Don tozalash mashinalari vazifasiga
qarab ikki turga
bо‘linadi:
-

umumiy ishlarni bajarishga mо‘ljallangan
–
boshoqli, dukkakli va boshqa о‘simliklar urug‘-larini

dastlabki tozalash mashinalari;

-

urug‘lik donning


yuzasini

holati,

don

va

aralashmaning shakli va zichligi kabi xususiyatlariga

qarab
tozalash mashinalar kiradi.


Ishchi qismlarining tarkibiga qarab
:
faqat havo

bilan tozalaydigan hamda

havo-g‘alvirli
mashinalar,
ya’ni, ishchi qismlari g‘alvirli va havo bilan tozalaydigan
qurilmalar kabi turlarga bо‘linadi;

Mashinani

xirmonda

harakatlanishiga

qarab
:
muqim va harakatlanuvchi mashinalarga bо‘linadi.

Bugungi kunda respublikamizda donni dastlabki tozalash ishlarida OVP-20A, OVS-

25, "Petkus" K-521 va "Petkus" K-531 va yana boshqa don tozalash mashinalaridan
foydalanib kelinyapti. Ushbu mashinalar bilan donni tozalash paytida undagi barcha begona
qо‘shilmalar, jumladan, poya bо‘laklari, begona о‘t urug‘lari, tosh, kesak va chala
yanchilgan boshoq qismlari ajratib olinadi va chiqitga chiqarib yuboriladi. Natijada chala
yanchilgan boshoq qismlari yoki sitilmagan qobiqli donlarning begona qо‘shilmalar bilan
birga chiqitga chiqib ketishi natijasida, kо‘zga kо‘rinmagan xolda ularning tarkibidagi
donlarning ham yо‘kotilishiga yо‘l qо‘yiladi.
Agarda
yuqorida

ta’kidlanganidek,

don

tozalash
mashinalari

yordamida
Respublikamizda yetishtirilgan 6-7 mln. tonnadan ziyod donlarni tozalash davrida uning
tarkibidagi begona qо‘shilmalar bilan birga ana shu о‘rtacha 2-3 foiz chala yanchilgan
boshoq qismlari yoki qobiqli donlar ham ajratib tashlanishini hisobga olsak, u holda
sezilarli miqdordagi, ya’ni 120-180 ming tonnaga yaqin don kо‘zga kо‘rinmagan xolda
chiqitga chiqib ketayotganligi ma’lum bо‘ladi.
Shundan kelib chiqib, don qabul qilish punktlari yoki fermer xо‘jaliklarida donlarni
tozalash jarayonida ularning tarkibidan ajratib olingan chala yanchilgan boshoq qismlariga
ishlov berib, donini ajratib oladigan kichik hajmli don tozalash mashinasini ishlab chiqish
bugungi kunda dolzarb vazifalardan biri hisoblanadi.