Don tozalash mashinalarining turlari Don tozalash mashinalari vazifasiga

uchta

o’zaro

perpendikulyar

yo’nalish

bo’yicha

aniqlanadi, ya’ni

uzunligi (l)

– eng kata bo’ylama o’lcham,

eni (b)

– kata ko’ndalang

o’lcham,

qalinligi

(б)

–

kichik ko’ndalang o’lcham.

2. Donlarning qisqacha tavsifi va ularni tozalash usullari . (

davomi

)

1,2 va 3-qalinligi g‘alvir kо‘zi enidan kichik donlar; 4- qalinligi g‘alvir kо‘zi enidan katta don.

3-rasm. Donlarni chо‘zinchoq tо‘rtburchak shakldagi g‘alvirlarda ajratish.
Donni qalinligi bо‘yicha ajratish chо‘zinchok tо‘rtburchak shaklidagi g‘alvirlar
vositasida bajariladi (3-rasm)
CHо‘zinchoq tо‘rtburchak shaklidagi g‘alvir kо‘zidan faqatgina qalinligi kо‘zlar
enidan kichik bо‘lgan donlar о‘tishi mumkin. Bunda donning eni va uzunligi
ahamiyatga ega emas, chunki chо‘zinchoq tо‘rtburchak shaklidagi kо‘zlar
donning uzunligidan bir muncha kattaroq uzunlikka ega bо‘ladi.
Don massasini birlamchi qayta ishlash jihozlari va mashinalari.

Don tozalashni amalga oshiruvchi texnik vositalar.

(

davomi)
Ushbu talablarga kо‘ra daladan yig‘ishtirib kelingan don tarkibida begona aralashmalar
mikdori kо‘pi bilan 5,0 foizgacha bо‘lishiga ruxsat etiladi, ammo yig‘ishtirilgan donlar don
kabul qilish punktlari yoki xо‘jaliklarda tozalanib, saqlash yoki qayta ishlashdan oldin
tozaligi 99,0 foizga yetkaziladi.
Respublikamiz sharoitida g‘alla zamonaviy kombaynlar yordamida uni yig‘ishtirish
agrotexnik talablariga tо‘liq rioya etib yig‘ishtirilganda qabul qilingan don tarkibida begona
aralashmalar miqdori 2-5 foiz oralig‘ida, ya’ni belgilangan talablar darajasida bо‘lishi,
ularning tarkibidagi chala yanchilgan boshok qismlari va qobiqli donlar esa 1,1 foizdan 2,8
foizgacha bо‘lishi aniklangan.
Ammo tajribaviy kuzatishlar davomida, ayrim xollarda, ya’ni dalalarda donlarning
notekis pishishi, ularning haddan ziyod qurib ketishi, begona о‘tlar kо‘p bо‘lishi, kombayn
g‘alla yanchgichida baraban va deka orasidagi tirqishning notо‘g‘ri rostlanishi hamda
yanchish apparati ish organlarining yeyilishi natijasida yig‘ishtirilgan don tarkibidagi
dondan boshqa aralashmalar mikdori 7-9 foizgacha, chala yanchilgan boshoq qismlari esa
4-5 foizgacha borib yetishi ham aniqlandi.
Shu sababli ham boshoqli don ekinlarini yig‘ishtirishga oid, belgilangan chora-
tadbirlarda fermer xо‘jaliklari va don qabul qilish punklarida donni saqlash yoki iste’molga
ishlatishdan oldin ularni albatta tozalash zarurligi kо‘rsatilgan.