Джонов. М. Назаров, С. Юкирова, К. Юл даш кв



Download 3,67 Mb.
Pdf ko'rish
bet38/76
Sana17.07.2022
Hajmi3,67 Mb.
#813079
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   76
Bog'liq
тупроқ муҳофазаси. мирзажанов к, назаров м, с.зокирова, е.юлдашев

kvii
 
булиб, кучсиз 
эрозияланган жарликлар назорат остида булади. Утлок, яхшила- 
ниши билан кифояланади. Бу территорияларни мепазорлар 
учун ишлатиш мумкин. Туб жарликлар билан емирилган сой- 
ликлар урмонзор ва бутазорлар билан мустахкамланади. Сувни 
тартибга солувчи урмон йуллари дала ва дапани \имояловчи 
алмашлаб экишлар жойлаштирилади.
Такрорлаш учун саволлар
1. Сув эрозияси нима?
2. Сув таьсиридзги эрозияни амалга оширувчи омилларни санаб угинг.
3. Сув эргозияси натижасида к,андай шакллар (рельеф) 
х,осил булади?
4. Эрозияга учраган тупрокдарни таснифини айтиб беринг.
5. Сув эрозиясига к,арши кураш тамойилларини айтинг.
6
. Сув эрозиясига кдрши гидротехник чора-тадбирларни айтинг.
7. Сув эрозиясига кдрши афотехник чора-тадбирларни айтинг.
8

Сув эрозиясига учраган ерларни далада урганиш 
кридаларини айтинг.
9. Сув эрозиясини урганган узбек олимларининг ишлари- 
дан мисоллар келтиринг.
10. Ювилган тупрокдар к,андай таи!хисли белгиларга эга?



БО Б. СУВ Э РО ЗИ Я С И ГА УЧРАГАН ТУП РО КДАРНИ
А ГРО К И М Ё В И Й ВА АГРОФ И ЗИ КАВИЙ ХУСУСИЯТЛАРИ
Таянч иборалар
Агрофизикавий, механик пишиклик, органик ва минерал, 
Киялик, тажриба варианти, вегетация, морфологик, агротехник 
тадбирлар.
5.1. Эрозия жараёнида тупрокнинг механик таркибининг
узгариши
Эрозияга учраган ерларда тупрокни унумдорлик хоссалари 
ута ёмонлашиб кетиши адабиётларда куплаб кайд этилган. Бу 
сохдца айникса, рус ва узбек олимлари куп иш килганлар, буни 
адабиётлар га>ушлидан куриб чикдик Пахта етиштириладиган 
Киялик ерларда гунг ва бошка органик моддалар сугориш эро­
зияси окибатида ювилиб кетган, озик моддалар урнини 
тулдириш му\им а\амиятга эгадир. Аввало \ар кандай солин- 
ган угит унинг туридан катъий назар тупрок ювилишини ка- 
майтириши 
лозим. 
Бунда 
тупрокни 
механик таркибини 
узгариши 
\ал 
килинувчи 
ролр 
уйнайди. 
Утказилган 
тадкикотларнинг курсатишича эрозияга учраган ва учрамаган 
вариантлардаги хайдов катлами тупрогини 1996 йилдаги анали- 
зи куйидаги натижаларни курсатади (17-жадвал). Маълумот- 
лардан куриниб турибдики, эрозияга учраган 
2
ва 3 вариант- 
ларда тупрокнинг сувли сурим таркиби бир-биридан унча катта 
фарк килмайди, аммо киялик даражаси ошиб борган сари бар- 
ча хилдаги элеметнларни ювилиб кетганидан уларни мивдори 
оз булсада камаяр экан, масалан сулрфатлар микдори киялик 
булмаган вариантда 0,420 фоиз булса (0-30 см каватда) 2-3 ва- 
риантларда 0,380 ва 0,242 фоиз булди. куриниб турибдики, 
эрозия натижасида нафакат озукалар ювилган, балки юкори 
Каватдаги тузлар х;ам ювилиб кетган, ювилиш жараёнларини


тезлиги \ар эгатдан окаётган сувии сарфи ёхуд тезлиги га 
б о м и к булади, аммо ме\аник таркибн огир булган тупрокларда 
у сезиларли даражада камаяди. Юиилгандан кейин анализ 
Килинганда х,амма турдаги элементлар: хлор, карбонатлар, 
кальций, магний ва 
КУРУК 
колли к, \ам камаяди, чунки сув 
таъсирида структурасиз лхио;иа тушиши юз берар экан.
Тупрокни механик гаркибпни анализ килганимизда маълум 
булдики, назорат ерларидан олипган тупрокда асосий фракция
0,25-0,1 мм хажмдаги зарралар 33-42-33-40 фоизни ташкил эт- 
са, эрозияга дучор булган 2 ва 3 вариант тупрогида 33,00-24,36 
фоизга тушган, айни^са 31-60 см 
k
,;
i
n il
i
л
и
таркиби салбий то- 
монга, яъни фракаияни майдаланиб кетиши кузатилар экан.
Тупрокни 1,0-0,25 мм ли фракциисн аиникса тажриба вариан- 
тида 1,5-18 марта, пастки горизонтларда 3 маргагача камайган. 
Бунга сабаб йирик заррачапарни сувда ок,иши окибатида майда­
ланиб колишидир, чунки узок, даном лгап намликда гупрок тар- 
кибидаги каогулянт моддаларпи, элеменгларни, масишп, Са пи 
камайиши сабабчи булса керак ( 17-жадвал).
/

Download 3,67 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   76




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish