Djafarova Nigina Alisherovna “turizmda statistik ma’lumotlarni yig’ish metodologiyasini xalqaro standartlarga moslashtirish yo’llari”

Xalqaro  Turistik  Daromadlar  (XTD)  –  bu  belgilangan  mamlakatning 
kirish turizmidan oladigan tushumlari. XTD faoliyat doirasi:  

 
XTD  turizmdagi  tashrif  buyuruvchilarning  xorijga  tashrifi  bilan  bogʻliq 
xarajatlardan olinadigan barcha daromadlarni oʻzida mujassamlashtiradi.
 

 
Bir kecha hamda bir kunlik safardan olingan daromadlarni qamrab oladi.
 

---

8 
 

 
Boshqa  mamlakatlar  rezidentlari  tomonidan  yollanadigan  (masalan,  milliy 
kompaniya bilan sayohat qiluvchi xorijliklar biletlaridan olinadigan daromadlar) 
xalqaro tashuvlar bilan bogʻliq daromadlar hisobga olinmaydi.
 
Qo‘llanmadagi  barcha  ko‘rsatkich  va  atamalar  ikki  tilda,  o‘zbek  va  rus 
tillarida ishlangan. Kirish, asosiy qism va foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxatidan 
tashkil topgan. 
“Turizmni  rivojlantirish  davlat  qo‘mitasi”  Buxoro  viloyati  mintaqaviy 
bo‘limi  boshlig‘i  M.SH.Maxmudov  hamda  Buxoro  viloyat  statistika 
boshqarmasi  boshlig‘i  Giyazov  B.B.  tomonlaridan  baholanib,  amaliyotga 
qoʻllashga tavsiya qilindi. 
Dissertatsiyada  onlayn  vizalar  joriy  etilishi  yuzasidan  vizalarga  ariza 
qabul  qilinishining  yagona  darchasini  yaratish  taklifi  kiritildi.  Yagona  darcha 
yordamida barcha axborotni bir joyga jamlash va ma’lumotlar uyg‘unligiga ega 
bo‘lish mumkin.   
O‘zbekiston  turizm  statistikasini  xalqaro  standartlarga  moslashtirish 
bo‘yicha quyidagilar tavsiya etiladi: 
-  “ekskursiya”  atamasiga  ta’rif  berilayotganda  aynan  “tunash  amalga 
oshirmagan  tashrif  buyuruvchilar”  degan  band  kiritilishi,  hamda  “24  soatdan 
kam bo‘lgan” qismi qo‘llanilmasligi; 
-  hudud  bo‘ylab  amalga  oshiriladigan  statistik  kuzatuvlarda  sayohatchilarni 
emas, aynan tashrif buyuruvchilar statistikasini olib borish; 
- turistik daromadlar va xarajatlar hisobini yo‘lga qo‘yish; 
- turizm statistikasini olib borishda “sayohatchilar” yoki “sayyohlar” lar o‘rniga 
“tashrif buyuruvchilar” atamasini qo‘llash; 
-  tashrif  buyuruvchilar  miqdorini  aniqlashda  kishining  fuqaroligi  emas,  odatiy 
yashash muhitiga qarab hisobga olinishi. 
Xulosa  qiladigan  bo’lsak,  Statistika  turizm  sohasining  koʻpqirraligini 
hamda  dinamikasini  aks  ettirgan  oʻziga  xos  oynadir.  Uni  to’g’ri  tashkil  etish 
barcha  mamlakatlarning  asosiy  vazifasi  bo’lib,  to’g’ri  olib  borilgan  kuzatuvlar 
mamlakatda soha rivojini ta’minlanishiga sabab bo’ladi. 

---

9 
 
 
 

---

10