Djafarova Nigina Alisherovna “turizmda statistik ma’lumotlarni yig’ish metodologiyasini xalqaro standartlarga moslashtirish yo’llari”

1.1-chizma. BMT orqali xalqaro statistik axborotni yetkazish kanallari 
Manba:  А.Ю. Александрова, СТАТИСТИКА ТУРИЗМА. Учебник. -  М. : Федеральное агентство по туризму, 2014. — 
37 с. 

---

46 
 
 
Turizm statistikasi sohasida BTT faoliyati.  
Xalqaro turizmning yetakchisi boʻlib BTT hisoblanadi. BMT hamda BTT 
oʻrtasidagi  23-dekabr  2003-yil  [67]  bitim  imzolandi.  U  21  moddadan  iborat 
boʻlib,  13-moddasi  “Statistik  xizmatlar”  deb  ataladi.  Ushbu  moddada  BTT 
vakolat  doirasi  va  ahamiyati  hamda  turizm  statistikasi  jabhasida  BMT  bilan 
oʻzaro aloqasiga aniqlik kiritilgan. Modda 3 boʻlimdan tashkil topgan. Ular: 
1.  Birlashgan  Millatlar  Tashkiloti  va  Butunjahon  Turizm  Tashkiloti  yaqin 
hamkorlik  qilish,  ishning  asossiz  takroriy  amalga  oshirilishini  oldini  olish, 
axborotni yigʻish, tahlil qilish, nashr qilish va tarqatishda xodimlari faoliyatidan 
samarali  foydalanishga  kelishishadi.  Ular  statistik  axborotning  tadbiq  qilinishi 
va  qoʻllanilishini  ta’minlash,  ularning  muvofiq  statistik  tadbirlarda  oʻzaro 
moslikni kafolatlash hamda bunday statistik ma’lumot olinishi mumkin boʻlgan 
huquqiy  va  boshqa  tashkilotlar  yelkasidagi  yukni  yengillashtirish  maqsadida 
oʻzaro birlashishga kelishishadi. 
 
2.  Birlashgan  Millatlarning  Butunjahon  Turizm  Tashkiloti  umumiy 
maqsadlarda  xalqaro  tashkilotlar  tomonidan  qoʻllaniladigan  turizmga  tegishli 
boʻlgan statistik ma’lumotlarni yigʻuvchi, tahlil qiluvchi, standartlashtiruvchi va 
yaxshilovchi markaziy tashkilot sifatida tan oladi. 
3.  BMT  Butunjahon  Turizm  Tashkilotini  statistik  ma’lumotlarni  yigʻuvchi, 
tahlil  va  nashr  qiluvchi,  standartlashtiruvchi  va  takomillashtiruvchi,  hamda 
tashkilot tomonidan taqdim etiladigan statistik axborotlarni Birlashgan Millatlar 
Tashkiloti  tizimi  doirasida  qoʻllanilishi  mumkin  boʻlgan    muassasa  sifatida  tan 
oladi. 
BTT  tuzilmasida  Statistika  Koʻmitasi  va  Turizmning  yordamchi  hisobi 
(TYH)  yaratildi.  U  turizmning  ijtimoiy-iqtisodiy  ahamiyatini  baholay  olish 
uchun  sohada  statistik  koʻrsatkichlarni  mukammallashtirish,  turizm  statistikasi 
rivojlantirishda  yoʻl-yoʻriq  koʻrsatuvchi  vosita  boʻlishini  ta’minlash,  sifatli 
ma’lumot  taqdim  etish  orqali  natijaga  yoʻnaltirilgan  turizm  menejmentini 

---

47 
 
siljitish,  axborot  bilan  toʻliq  ta’minlangan  turistik  siyosatni  ishlab  chiqishga 
strategik yondashish maqsadida tashkil etilgan. 
 
Statistika  Qoʻmitasi  va  Turizmning  yordamchi  hisobi  BTT  tomonidan 
boshqariladigan  ijro  etuvchi  kengash  huzuridagi  yordamchi  organ  hisoblanadi. 
Uning funksiyalariga quyidagilar kiradi: 
 Turizm sohasida xalqaro statistik standartlarni ishlab chiqish va joriy etish 
boʻyicha takliflar taqdim etish; 
 Statistika  turizmining  xalqaro  darajada  oʻzaro  mosligini  yaxshilash 
maqsadida  axborotni  yigʻish,  umumlashtirish  va  tarqatish  boʻyicha  tavsiyalar 
ishlab chiqish; 
  BTTga  a’zo  mamlakatlar  turizm  statistikasi  milliy  tizimini 
takomillashtirishga  va  Turizmning  yordamchi  hisobini  rivojlantirishga 
koʻmaklashish koʻrsatish;  
  BMT  tizimi  doirasida  statistik  ma’lumotlar  almashish  va  faoliyat 
muvofiqligini  ta’minlash  maqsadida  boshqa  xalqaro  tashkilotlar  bilan  oʻzaro 
aloqa oʻrnatish; 
BTT turizm statistikasi sohasida Statistika komissiyasi bilan chambarchas 
bogʻliq.  Uning  sessiyalarida  RTS-1993,  IRTS-2008,  “Turizmning  yordamchi 
hisobi:  tavsiya  etilgan  metodologik  asos”  (2000,  2008),  Turizm  toʻgʻrisidagi 
ma’lumotlarni  yigʻish  boʻyicha  tavsiya  va  boshqa  meyoriy  hujjatlar  koʻrib 
chiqilgan.  Ushbu  hujjatlar  barcha  xalqaro  statistik  standartlar  uchun  amal 
qilinishi  majburiy  boʻlgan  umumiy  tartib  asosida  ishlab  chiqilgan  va  qabul 
qilingan.  Tavsiyalar  BMT  Statistik  komissiyasiga  yuborilgan  talabnomalar 
asosida  mutaxassislar  tomonidan  tayyorlanadi.  Soʻng  ular  mamlakatlar  va 
Statistik komissiyada muhokama qilinib, BMT Iqtisodiy va ijtimoiy kengashiga 
yakuniy  muhokama  qilish  va  ma’qullash  uchun  topshiriladi.  Keyingina  ushbu 
tavsiyanoma BMT ning rasmiy hujjatiga aylanadi (1.2 – chizma). 

---

48