Dizayn (kostyum), 5111000-Kasb ta’limi (5320900-Yengil sanoat buyumlari konstruksiyasini ishlash va texnologiyasi

Nazorat savollari:

1

.Merchandayzing tushunchasini ta'riflab bering.

2.Merchandayzing qanday maqsad va vazifalarni  bajarishga hizmat qiladi?

3.Zamonaviy kompaniyalarda  merchandayzing bơlimi qanday vazifalarni

bajaradi?

---

45

9-Mа’ruzа

 (

2 soаt

)

HIDLAR, MUSIQA VA YORUG’LIK  MERCHANDAYZING

VOSITALARI

Rеjа:

1.Hidlarni  ta'sir  kuchi.

2.Merchandayzingda  musiqaning  ơrni.

3.Yoruğlik, chiroqlar- merchandayzing vositasi.

Tayanch so’zlar:

Makrosmatik, mikrosmatik, savdo zali, zonalar

1.Hidlarni  ta'sir  kuchi.

Odamzod  hayvonot  dunyosiga  juda  yaqin  hisoblanadi. Hayvonlarni

hid bilishi 3 kategoriyaga  bơlinadi :

1 )makrosmatiklar, 2)mikrosmatiklar,3)hidlarni umuman bilmaydigan hayvonlar

(kitlar). Birinchi kategoriyaga-makrosmatiklarga sher, bơri, itlar va boshqa yirtqich

hayvonlar kiradi.Masalan sherda 120mln.hid bilish  hujayralari  mavjud. Ikkinchi

kategoriyaga-mikrosmatiklarga maymunlar va odamlar kiradi.Odamlarda faqatgina

6 mln. hid bilish hujayralari bor.Maymunlarning asosiy sezgi organi kơrish

hisoblanadi, ular  yashil  rangli barglar orasidan  mevalarni ajratib olish

qobiliyatiga  ega, mevalarni  hidi ular uchun  unchalik axamiyatga  ega  emas

.Zamonaviy inson uchun hid bilish juda muhimdir .  Eshitishni, kơrishni yơqotgan

odam  nogiron hisoblanadi .Hid bilishni yơqotgan odam ơzini nogiron deb

hisoblamaydi.Lekin hid bilish hayotni sifatini belgilaydi. Ayollarga 15 sekund

yetarli bơlarkan biron bir hidni sezish  uchun,  erkaklarda  esa kơproq  eshitish va

boshqa sezgi organlari rivojlangan.

      Hidlar umuman olganda yoqimli va yoqimsiz bơlishi mumkin. Shu asosiy

ajratish insonlarga parfyumeriya mahsulotlarini tanlashda, odamlar  orasida

muloqot ơrnatishga yordam beradi. Agar hid yaxshi ijobiy ta'surotlar  bilan boğliq

bơlsa,  yaxshi kayfiyatni keltiradi. Yomon, yoqimsiz narsalar va hodisalar bilan

boğliq bơlsa depressiya holatini keltiradi . Masalan: haydovchiga benzin hidi

mashinada   yaxshi

yurishini eslatsa, musiqa konservatoriyasida  benzin hidi odamlarga yoqmaydi.

Shunday qilib hid bilish hodisalar bilan boğliqdir. Bu ma'lumotlarni

merchandayzer  yoki merchandayzingda  hidlar bơyicha mutaxassis-

aromamarketolog  bilishi shart. Bundan tashqari hidlar «katta»  va « kichik»

hidlarga  bơlinadi.

---

46

    

«Katta»  hidlar  uzoq masofadan seziladi va ommaviy tuyğular bilan boğliq

bơladi.Masalan: bu hidlarga jalla quygandan keyingi azon va nam hidi, dengiz hidi,

ekzotik  tropic  hidlar, shimoliy va janubiy shamol hidi kiradi.

   «Kichik» hidlarga qisqa masofadan bilinadigan hidlar kiradi. Bu hidlarga  yaqin

insonlarning  hidlari,bolalarining hidlari,intim hidlar kiradi. Har bir odamning

intim hidi ,uni  ơrab turgan 1metr kvadrat  masofasida bơladi. Zamonaviy inson

ơzini faqatgina kiyim orqali  emas, balki hidlar(atir hidi,tamaki hidi va bosh... )

orqali   ham kơrsatadi.

      

Zamonaviy  merchandayzing  usullaridan biri bu savdo  joylarida sun'iy

hidlarni tarqatish hisoblanadi.Bunday hidlarni magazinlarda tarqatishdan maqsad,

xaridorni uzoqrok vaqtga magazinda qoldirish va shuni oqibatida u kơproq tovar

sotib olishiga imkoniyat yaratish. Agar  xaridorga magazindagi  hid yoqimli bơlsa,

uning xotirasida “men bu yerda ơzimni  yaxshi his qildim”degan fikr qoladi va

xaridorni  yana shu magazinga qaytib kelishiga sabab bơladi.Magazinda hid

tarqatish kerak bơlgan 3 hil hudud mavjud:1)magazinga kirish zonasi,2) kiyinish

zonasi,3)kassa apparati yonidagi zona.