Dissertatsiyaning birinchi bobi "Theoretical foundations for the study of conceptual metaphor" deb nomlanib, u uch fasldan iborat

Namangan davlat universiteti Jahon tillari fakulteti 2-bosqich magistranti Siddiqova Iroda Bahodir qizi tomonidan 5A120101- Adabiyotshunoslik (ingliz adabiyoti) mutaxassisligi bo’yicha magistr darajasini olish uchun “O’zbek mumtoz asarlaridagi konseptual metaforalar tarjimasi xususiyatlari” mavzusida bajarilgan dissertatsiyasiga
TAQRIZ

O‘tgan asr tilshunosligida metaforalar tadqiqi jarayonida aynan metaforalashgan so‘zning grammatik, semantik, leksik va stilistik xususiyatlari o‘rganilgan bo‘lsa, zamonaviy tilshunoslikda endilikda metaforaning tafakkur bilan bog‘liq xususiyatlari e'tibor markaziga qo‘yildi. Til va tafakkur inson ongida yangi g‘oyalar shakllanish mexanizmini aniqlashdagi bosh omildir. Mazkur hodisalarni o‘rganish insoniyat tarixining muhim bosqichlarini hamda taraqqiyot mezonlarini kashf etishda dasturil amal bo‘lib xizmat qiladi. Zamonaviy tilshunoslik nuqtai nazariga ko‘ra metafora ana shunday mexanizmlardan biridir.

Shunday ekan, Namangan davlat universiteti Jahon tillari fakulteti 2-bosqich magistranti Siddiqova Iroda Bahodir qizi tomonidan 5A120101- Adabiyotshunoslik (ingliz adabiyoti) mutaxassisligi bo’yicha magistr darajasini olish uchun “O’zbek mumtoz asarlaridagi konseptual metaforalar tarjimasi xususiyatlari” mavzusidagi magistrlik dissertatsiyasi jahon tilshunosligi uchun dolzarb bo’lgan mihim muammoga bag’ishlanganligi bilan ahamiyatli.
Dissertatsiyaning kirish qismida tadqiqоt mavzusining dоlzarbligi va muammоning o’rganilganlik darajasi, maqsad va vazifalari, uning nazariy va amaliy ahamiyati, ilmiy yangiligi, ob’yekti va predmeti kabi ishning tasnifiy belgilari yoritib berilgan. Dissertant tomonidan tadqiqоt mavzusining dоlzarbligi asoslab berilgan. Tadqiqotning ob’yekti va predmeti to’g’ri tanlangan, maqsad va vazifalari to’g’ri belgilab olingan.
Dissertatsiyaning birinchi bobi “Theoretical foundations for the study of conceptual metaphor” deb nomlanib, u uch fasldan iborat. Mazkur bobda dissertant qadimgi konseptual metaforani o‘rganishning nazariy asoslari, kontseptual metafora tushunchasi, kognitiv tilshunoslik asoslari, kontseptning mohiyati haqida zarur ma’lumotlarni keltirgan.
Dissertatsiyaning ikkinchi bobi “Theoretical basis of the conceptual metaphor” deb nomlanib, u konseptual metaforning nazariy asoslari, kontseptual metafora nazariyasi, kontseptual metafora nazariyasining rivojlanishini o‘rganishga bag‘ishlangan.
“Translation of conceptual metaphors in literature” deb nomlangan uchinchi bobda adabiyotda konseptual metaforalarning tarjimasi, kontseptual metafora tarjimasida kognitiv ekvivalentlik, badiiy matndagi metafora tarjimasi kabi masalar tadqiqotga tortilgan.
Dissertatsiya mustaqil bajarilgan, tili sodda ilmiy janrga xos. Tadqiqotchining asar muallifi va tarjimalari haqida o‘zining mustaqil fikrlari bor. Dissertant turli olimlar va tarjimonlar fikriga o‘z munosabatini bildira olgan. Qutadg‘u biligshunoslar asaralarini yaxshi biladi va ulardan dissertatsiyada unumli hamda o‘rinli foydalangan.
Dissertatsiya to‘la ingliz tilida yozilgani uning keng auditoriya uchun foydali manba bo’lishini ta’minlaydi.
Biroq shuni alohida qayd etish lozimki, ishda ayrim imloviy xatolar hamda uslubiy g’alizliklar ham mavjud. Shuningdek, adabiyotlar ro‘yhatini rasmiylashtirishda kamchiliklar uchraydi.
Yuqoridagi kamchiliklar ishning umumiy ilmiy qimmatiga salbiy ta’sir ko‘rsatmaydi.
Men Siddiqova Iroda Bahodir qizining “O’zbek mumtoz asarlaridagi konseptual metaforalar tarjimasi xususiyatlari” mavzusidagi magistrlik dissertatsiyasini ijobiy baholab, himoyaga tavsiya etaman.


Taqrizchi: Andijon davlat universiteti dotsenti filologiya
fanlari bo`yicha falsafa doktori
B.T.Sotvoldiyev