Диссертация илмий раҳбар: филология фанлари доктори, доцент. О. С. Ахмедов Тошкент 2020 мундарижа

In societies with strong family bonds (friendships) –жамиятда оиланинг (дўстликнинг) кучли ришталари мавжуд.
“Bond^2”– /verb/. Ex: The aim was to bond the group into a closely-knit team- мақсад, гуруҳни жамоага бирлаштириш эди.
The hospital gives mothers no quiet private time in which to bond with their babies – туғуруқхона оналарга фарзандлари билан муносабатда бўлишдахотиржамликбермайди.
“Bond^3”– /verb/. To stick materials together, especially using glue. Ex:The new adhesive can bond (= joint) formed is watertight – бу янги елим сув ўтказмайди.
“Bond^4”– /noun/. An official paper given by the government or a company to show that you have lent them money that they will pay back to you at an interest rate that doesn’t change. Ex: I invested money in savings bonds – мен сармоямни облигация жамғармасига қўйдим.
“Bond^5”- /noun/ 1. A written agreement or promise. Ex:They have entered into a solemn bond– улар жиддий тўхтамга келишди. 2. US. Legal: a sum of money that is paid to formally promise that someone accused of a crime and being kept in prison will appear for trial if released – жиноятда айбланиб қамалган шахс гаров пулини тўлашорқали, суд жараёнида қатнашиш шарти билан озодликка чиқарилади.
The judge ordered that he post a US 10 000 bond pending his appeal of the verdict –Суд чиқарган ҳукм (вердикт)бўйича берилган шикоятнинг натижаси эълон қилингунга қадар, судья унга 10 000 доллар миқдордагаров (кафиллик)пули тўлаш бўйича фармончиқарди.
“Bond^6”– /noun/Now, sir, we entered into a bond of confidence – Мана, жаноб, биз сиз билан битим туздик.
“Bond^7”–/noun/. As a result, the net revenues from selling government bonds remained practically the same in September – Давлат қимматли қоғозларининг сотилиши натижасидаги соф даромадлар бўйича сентябрь ойида ҳеч қандай ўзгариш бўлмади.
“Bond^8”– /noun/.These are the biggest range days in the bond market – Шу кунларда қимматли қоғозлар бозори фаолиятининг авжига чиққан пайти.“Bonds^9”– /noun/ 1. The ropes or chains that hold prisoners and prevent them moving around or escaping. Ex: Loose his bonds set him free–уникишанлардан бўшатинг. 2. Something that prevents you from doing what you want. Ex: She longed to escape from the bonds of children and houswork – у уй иши ваболаларташвишидан қутулишни жудахоҳлар эди.
“Bonding^10”– /noun/ The process by which a close emotional relationship is developed. Ex: Much of the bonding between mother and child takes place in those early weeks¹⁵³–она ва бола ўртасидаги яқинлик (қариндошлик) туйғулари эрта уйғонади.
Бу мисоллардан аниқ тасаввурга эга бўламизки, bond лексемаси омоним сўз бўлиб, у махсус соҳа термини сифатида ягона маъно (қимматли қоғоз/облигация)ни ифодалайди. Бироқ, умумадабий тилда bond лексемаси ўзида кўплаб қўшимча маъно (сема)ларни мужассамлаштиргани (ришта, алоқа, муносабат, келишув, битим, гаров, кафиллик, маҳбус кишани, қарз тилхати, бона) соҳага оид матнлар таржимасида, хусусан, синхрон таржима жараёнида эътибордан қочирилса бутун таржимада семантик хатога олиб келади. Ушбу лексемани таржимада муайян соҳа термини сифатида ажратиб олишнинг мураккаблиги эса талаффуз жараёнида уларнинг бир-биридан фарқ қилмаслиги билан изоҳланади.
Бу каби терминларнинг терминологик тизимларда мавжудлиги ёхуд қўлланилиши тушунарсиз ҳолат дейиш ўринли эмас, албатта. Уларни умумистеъмол маъносидан ажратиб, муайян соҳага махсуслаштириш асосида қўллашгина мақсадга мувофиқдир.
Тадқиқот жараёнида G. Bannock., W. Manser томонидан 1999 йилда нашр этилган “International Dictionary of Finance – Халқаро молия терминлар луғати”ни ўрганиш натижасида шунга қатъий ишонч ҳосил қилдикки, банк-молия тизимида фаол қўлланадиган омоним терминлар инглиз тилида икки хил диапотик вариантларда ифодаланиши кузатилди. Яъни, улар Буюк Британия инглиз адабий тилида бошқа маънони, АҚШ инглиз адабий тили вариантида эса бошқа маъно англатади.
Банк-молиясоҳасига оид“charter(ed) – имтиёзга эга бўлган, лицензияланган”термини АҚШ инглиз адабий тили вариантида қуйидаги маънони ифодалаб келмоқда: “…a charter, which consists of the articles of incorporation and a certificate of incorporation or registration issued by a state or federal regulatory body, thus a chartered bank”.
Мазкур омоним термин Буюк Британия инглиз адабий тилида эса қуйидаги мазмунни ифодалаб келмоқда: “Anorganization or a member of an organization authorized to trade by royal charter, such as acompany, or a member of a chartered governing body of a profession”.
Банк-молия соҳасида фаол қўлланадиган худди шунга ўхшаш “Green Book – яшил китоб”омоним термини Буюк Британия инглиз адабий тилида қуйидаги маънони англатса: “A handbook published by the London Stock Exchange, setting out the requirements for admission to the former unlisted securities market and for subsequent reporting”, АҚШ банк-молия тизимида:“A familiar term for the economic forecast presented by the staff of the Federal Reserve Board to each meeting ofthe Federal Open Market Committee” – деган маънода келади.
Соҳага оид“Primary dealer – бирламчи диллер”термини АҚШ банк-молия соҳаси амалиётида қуйидаги маънога эга: “A securities dealer with whom the openmarket desk deals, in conducting its open market operations”, Британия инглиз адабий тилида эса:“A securities dealer appointed by the Bank of England to deal as a market in gilts”¹⁵⁴ – деган маънони касб этади.
Ушбу параграфнинг қисқача хулосаси сифатида шуни қайд этиш керакки, инглиз ва ўзбек тиллари банк-молия терминологиясида омоним терминларни бир нечта турларга ажратиш мумкин: 1) абсолют (тўлиқ) омоним терминлар (таркибидаги барча морфемалар талаффуздаги товушларига мос тушади); 2) грамматик омонимлар (грамматик аффикслар фонетик товушларга мос, аммо, семантик жиҳатдан фарқланади); 3) ясама ва этимологик омоним терминлар (тилнинг фонетик-фонологик тизими ривожи жараёнида товушлар ўзгариши натижасида юзага келган омонимлар); 4) содда, ўзак (туб, бир морфемали)ли омоним терминлар; 5) синтактик омоним терминлар (синтактик моделлар орқали ҳосил бўлган, бироқ, синтактик мазмунга мувофиқ келмайди); 6) қисман омоним бўлган терминлардир (таркибидаги барча элементлар ҳам талаффуз жараёнида маъносига мос тушавермайди).
Келажакда яратилажак икки тилли терминологик, изоҳли луғатларда банк-молия соҳасига оид омоним ва полисемантик терминларининг ўзига хос хусусий ва умумий белгилари тўлароқ ёритилса, терминларнинг маънолари кенг қамровли тавсифланса, таърифий жиҳатдан изоҳланса, қайси соҳага тааллуқли эканлиги аниқ кўрсатилса, этимологик маълумотлари берилса, ўзаро боғлиқлик асосида тартибланса ва изчиллик билан қайд этилсагина терминларнинг талқини ва таржимаси мукаммал бўлишига эришилади. Терминлар табиатини, ўзига хос хусусиятларини тўлиқ очиш имкони юзага келади. Бундан ташқари, изоҳли луғатларга терминларни киритишда уларнинг махсус қўлланиш доирасидан чиққанлиги ёхуд умумистеъмолда кенг ва фаол тарқалганлиги, тушунарлилиги каби асосий мезонларни эътибордан қочирмаслик мақсадга мувофиқдир.