Диссертация илмий раҳбар доц. А. Шернаев Тошкент 2018 4

2.2-расм. ЯИМга нисбатан солиқ юкининг ўзгариш динамикаси 
(ЯИМга нисбатан фоизда)
36
 
Солиқ юкининг пасайиш тенденциясига эга бўлганлигининг боиси 
шундаки, солиқ тушумларининг ўсиш суръатидан ЯИМнинг ўсиш суръати 
юқори бўлганлиги ҳисобланади. Солиқларнинг фискаллик функцияси 
нуқтаъи-назаридан бу салбий ҳолат ҳисобланади. Чунки давлатнинг 
ижтимоий – иқтисодий харажатларини молиялаштириш имконияти пасайиб 
бораётганлигидан далолат беради. Лекин солиқларнинг иқтисодий 
функцияси нуқтаъи назаридан қарайдиган бўлсак, бу ижобий ҳолат 
36
Ўзбекистон Республикаси Давлат солиқ қўмитаси маълумотлари асосида муаллиф томонидан тузилди, 2012-2017 йй. 

---

45 
ҳисобланади. Бунинг сабаби, солиқ юкининг камайиши давлатнинг 
иқтисодиётга аралашувини қисқараётганлигидан далолат беради. 
Таъкидлаб ўтиш жоизки, солиқ тизимини ислоҳ қилишнинг устувор 
йўналишлари, давлат фискал сиёсати, молиявий тизим ва ресурсларни 
бошқаришнинг илғор хориж тажрибасидан республикамизнинг барча 
соҳаларида фойдаланиш масалалари бугунги кундаги яна бир долзарб 
масалалардан бири саналади.
Кўпчилик иқтисодчилар томонидан солиқ юкининг меъёрий даражаси 
30 фоизгача деб эътироф этилади. Яъни, агарда мамлакатдаги умумий солиқ 
юки 30 фоизгача бўлганда иқтисодиёт яхши ривожланади. Солиқлар 
иқтисодий ривожланишга салбий таъсир кўрсатмайди деган фикрлар юради, 
аммо, аниқланишича, дунёда бирор бир мамлакат йўқки солиқ юкини 
меъёрий, талаб даражасини аниқлаган ёки солиқ юки маълум даражада турса, 
иқтисодий ривожланиш юқори бўлади, деган амалий фикрлар йўқ. Кўпгина 
давлатларда бу кўрсаткични таҳлил қилиб бунга гувоҳ бўламиз (2.3-расмга 
қаранг).
 
2.3-расм. Дунёнинг айрим мамлакатларида солиқ юки даражаси 
(ЯИМга нисбатан фоизда)