Dispers sistemalar va chin eritmalar

Osmotik bosim.

Agarda eritma bilan erituvchi yarim o‘tkazgich parda-tusik (membrana) yordamida ajratib kuyilsa, bu yarim o‘tkazgichdan erituvchi molekulalari bemalol o‘ta oladi, ammo erigan modda molekulalari o‘ta olmaydi. Bunda diffuziya bir tomonlama bo‘ladi. Bunday yarim o‘tkazgich parda vazifasini tirik organizmning ichak devorlari, terisi hamda o‘simliklarning bargi, sun’iy tayyorlangan membranalar (jelatina, cellofan va boshqalar ) bajaradi.

Erituvchining eritmaga bir tomonlama diffuziyasi osmos deyiladi . Yarim utkazgich–membrana sirti birligiga to‘g‘ri keladigan osmos kuchi eritmaning osmotik bosimi deyiladi.

Osmos hodisasini bevosita osmometrda kuzatish mumkin. Agar erituvchili idish(V) ga eritmali idish (A)ni tushirsak, erituvchining molekulalari yarim utkazgich tusik orqali o‘ta boshlaydi va natijada ichki idish(A)dagi suyuqlikning satxi ingichka qismi buyicha k o‘tarila boradi. Eritmaning bunday kutarilishidan hosil bo‘lgan ustun(h) ning gidrostatik  bosimi erituvchinng sirtdan ichkariga kirayotgan mole-k o‘lalarning yarim o‘tkazuvchi t o‘sik orqali sirtki idishga chiqshga 1 yordam beradi. Nixoyat ichki dish (A) da eritmaning ko‘tarilishi to‘xtaydi. Suyuqlik k o‘tarilgan ustun h eritmaning konsentratsiyasiga va temperaturaga bog‘liq bo‘ladi.

Sistemadagi muvozanat holatga to‘g‘ri keladigan ushbu gidrostatik bosim osmosning miqdoriy har akteristikasi bo‘lib, osmotik bosimni tashkil kiladi. Shunday qilib, osmotik hodisasini tuxtatadigan gidrostatik bosim osmotik bosimga teng bo‘ladi. Osmotik bosimni miqdoriy ulchamlari birinchi marta V.Pfeffer (1877 y) tomonidan o‘tkazilgan va u quyidagi qonuniyatni yaratdi:

O‘zgarmas temperaturada eritmaning osmotik bosimi erigan modda konsentratsiyasiga to‘g‘ri proporsionaldir.