Dispers sistemalar. Kolloid dispers sistemalarni olinishi va hossalari. Kolloid dispers sistemalarning barqarorligi

KATALIZNING UMUMIY XUSUSIYATLARI

• katalizator juda oz miqdorda bo’lganda ham reaksiya tezligini deyarli o’zgartiradi;
• katalizatorning ta‘siri to’yinish darajasiga qadar uning miqdoriga proportsional bo’ladi; to’yinish darajasiga yetgandan keyin katalizator miqdori oshsa ham reaksiya tezligi o’zgarmaydi;
• reaksiyada katalizator miqdori o’zgarmay qoladi;
• katalizator reaksiyada ishtirok etganda kimyoviy muvozanatni siljitmaydi, ya‘ni qaytar reaksiyalarda qarama – qarshi jarayonni bir xilda o’zgartiradi, demak, muvozanat konstantasiga ta‘sir etmaydi, bu qoida amalda tasdiqlangan;
• ko’pincha ikki yoki bir necha katalizatorlardan tuzilgan aralash katalizator kuchliroq ta‘sir ko’rsatadi;
• har qaysi katalizator ma‘lum bir reaksiyani yoki bir necha reaksiyanigina tezlatadi, har qaysi reaksiyaning o’ziga xos katalizatorlari bo’ladi;
• eritmalarda boradigan reaksiyalarda ba‘zan vodorod yoki gidroksid ionlari katalizatorlik vazifasini o’taydi;
• katalizator reaksiyaning aktivlanish energiyasini pasaytirib, reaksiya tezligini oshiradi;
• ba`zan, muayyan reagentlardan bir katalizator ishtirokida bir xil mahsulot, boshqa bir katalizator ishtirokida boshqa xil mahsulot hosil bo’ladi.

Kislota – asos kataliz. Agar kislota katalizator bo’lganda faqat oksoniy ioni Н3О+, asos katalizatorda gidroksid ion ОН- katalizator bo’lganda bu xil katalizga spetsifik (o’ziga xos) kislota – asos kataliz deyiladi. Agar Н3О+, ОН- - tashqari dissotsilanmagan kislota – asos molekulasi va erituvchi (Н2О) katalizator bo’lsa, bu xil katalizga umumiy kislota asos kataliz deyiladi.

• Kislota – asos kataliz. Agar kislota katalizator bo’lganda faqat oksoniy ioni Н3О+, asos katalizatorda gidroksid ion ОН- katalizator bo’lganda bu xil katalizga spetsifik (o’ziga xos) kislota – asos kataliz deyiladi. Agar Н3О+, ОН- - tashqari dissotsilanmagan kislota – asos molekulasi va erituvchi (Н2О) katalizator bo’lsa, bu xil katalizga umumiy kislota asos kataliz deyiladi.
• Kislota – asos kataliz quyidagi mexanizm bilan boradi:
• а) А + Н3О+ АН+ + Н2О

• б) АН+

• Н3О+ + С